Yer kürəsi fəlakətli sürətlə istiləşir: Dəhşətli nəticələr barədə XƏBƏRDARLIQ

Planetimiz fəlakətli sürətlə istiləşir və geri dönməz nəticələrin qarşısını almaq üçün emissiyaları sıfıra endirmək lazımdır. Bunu etmək demək olar ki, mümkün deyil.

Lent.az-ın bildirdiyinə görə, “France 24” xəbər verir ki, müvafiq xəbərdarlıq 50-dən çox aparıcı alimin iştirak etdiyi tədqiqatlarda yer alıb.

Son onilliyin məlumatlarına əsaslanan təhlillər göstərir ki, 2014-cü ildən 2023-cü ilə qədər havanın temperaturu Selsi üzrə 0,26 dərəcə artıb. Eyni dövrdə qlobal səthin orta temperaturu 1850-1900-cü illərdə sənayedən əvvəlki səviyyədən 1,19 °C yuxarı qalxıb.

"İnsanın yaratdığı istiləşmə görünməmiş bir sürətlə baş verir...", - araşdırmada vurğulanır.

2024-cü ilin noyabr ayında Bakıda (Azərbaycan) BMT-nin COP29 iqlim sammiti keçiriləcək və bu araşdırma 1988-ci ildən bəri hər altı ildən bir yayımlanan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Hökumətlərarası panel hesabatları arasındakı boşluğu doldurmaq üçün hazırlanmış bir sıra dövri iqlim qiymətləndirmələrinin bir hissəsidir.

"2015 - ci il Paris sazişində ölkələr qlobal istiləşməni sənayedən əvvəlki səviyyədən 2 dərəcə aşağı səviyyədə məhdudlaşdırmağa və daha təhlükəsiz 1,5 dərəcə həddinə çatmağa razılaşıblar. Çərşənbə günü yayımlanan hesabatda qeyd olunur ki, 2023-cü ilin sonuna qədər insan fəaliyyəti sənayedən əvvəlki səviyyədən 1,31 dərəcə yüksək temperaturla nəticələnib", - “France 24” bildirir.

Nəticədə, El-Nino kimi təbii amillər nəzərə alınmaqla, yer 1,43 dərəcə istiləşib. İstiləşməyə səbəb olan digər amil atmosferdəki günəş enerjisini yenidən kosmosa əks etdirən bəzi çirkləndirici hissəciklərin miqdarının azalmasıdır.

Norveç Beynəlxalq İqlim Araşdırmaları CICERO Mərkəzindən Qlen Peters AFP-yə bildirib ki, əsas səbəb əvvəlcə Avropa və ABŞ-da (turşu yağışı), sonra Asiyada, xüsusilə də Çində hava çirkliliyinin təmizlənməsidir.

Daha sərt qlobal gəmiçilik qaydaları və kömür enerjisindən istifadənin azalması da kükürd dioksid emissiyalarının azalmasına kömək edib və bu da soyuducu təsir göstərib.

Bununla belə, tədqiqatda vurğulanır ki, qlobal istiləşmənin əsas hərəkətverici gücü “rekord səviyyədə olan istixana qazları emissiyaları” olaraq qalır.

2013-2022-ci illər üçün orta illik emissiyalar əsasən qalıq yanacaq istifadəsindən 53 milyard ton karbon qazı və ekvivalent qazlar təşkil edib. 2022-ci ildə emissiyalar 55 milyard ton təşkil edib.

Alimlərin qeyd etdiyi kimi, bu o deməkdir ki, qlobal karbon büdcəsi - planetin temperaturu 1,5 C həddini keçməzdən əvvəl atıla bilən istixana qazlarının təxmin edilən miqdarı - sürətlə azalır... IPCC 2020-ci ildə qalan karbon büdcəsini 500 milyard ton CO2 olaraq qiymətləndirib. 2024-cü ilin əvvəlinə qədər bu büdcə təxminən 200 milyard tona qədər azalıb.

Hesabatın aparıcı müəllifi Pirs Forster nikbinlik üçün kiçik bir səbəb olduğunu qeyd edib: son on ildə emissiyaların artım tempi yavaşlayıb və bu, iqlim dəyişikliyinin əhəmiyyətli dərəcədə sürətlənməsinin mütləq baş verməyəcəyini göstərir. Bununla birlikdə, həmmüəllif Pier Fridlinstayn, brifinqdə bu yavaşlamanın iqlim dəyişikliyinin qarşısını almaq üçün yetərli olmadığını bildirib.

"Emissiyaların sabit olmasına ehtiyacımız yoxdur. Emissiyaların sıfıra enməsinə ehtiyacımız var. Emissiyalar eyni səviyyədə qaldığı müddətcə istiləşmə eyni səviyyədə davam edəcək", - o deyib.

Alim əlavə edib ki, emissiyaların əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması olmadan 1,5°C həddi keçiləcək və növbəti onillikdə “uzunmüddətli orta” göstəriciyə çevriləcək.