Uzun uçuş zamanı bədəndə nə baş verir?

Bu yaxınlarda Britaniya aviaşirkətlərindən biri 2025-ci ilin sonuna qədər birbaşa 19 saatlıq uçuşlarla sərnişinləri çatdıracağını açıqlamışdı. Bu əla təklifdir, lakin çoxları üçün belə bir səfər əsl sınaq ola bilər.

Lent.az bildirir ki, Toni Şimer, kommersiya pilotu, aerokosmik tibb mütəxəssisi və Adelaide Universitetinin klinik müəllimi “The Conversation”a müsahibəsində bədənimizin uzun uçuşlara necə reaksiya verdiyini söyləyib.

Qarşılaşa biləcəyiniz ilk ən böyük problem susuzlaşmadır. Yerdəki vəziyyətlə müqayisədə kabinədəki rütubətin aşağı səviyyəsinə görə, bir çoxları boğazda və tənəffüs yollarında quruluq və narahatlıq hiss etməyə başlayır. Fakt budur ki, təyyarədə dolaşan havanın çox hissəsi xaricdən alınır və yüksək hündürlüklərdə çox nəm olmur.

Kifayət qədər su içməsəniz və ya çox miqdarda spirt içsəniz, bədəndə maye itkisinə səbəb olan susuzlaşma riski də var. Bunun qarşısını almaq üçün uçuşdan əvvəl daha çox su içməyə dəyər.

Uzun uçuş zamanı qarşılaşa biləcək ikinci problem təyyarədəki təzyiqə bədənin reaksiyasıdır.

Dəyişən zaman bədənimizdəki qaz reaksiya verir: təyyarə qalxdıqca genişlənir, enərkən isə büzülür. Bu səbəbdən çoxlarının qulaqlarında ağrılar, baş və bağırsaq problemləri yaranır. Bu həm də sərnişinlərin yuxulu olmasına səbəb olur: bədən yerdə udduğu qədər oksigeni qəbul edə bilmir.

Ancaq əsasən, belə narahatlığı yalnız uçuş və eniş zamanı yaşayacaqsınız. Qan laxtanmalarının potensial baş verməsi haqqında nəsə demək lazımdır - üçüncü problem. Uzun müddət hərəkətsizliyə görə əmələ gələn qan laxtalanmalrı, məsələn, ayaqda, ağciyərlərə gedə bilər.

Qan laxtalanmasını pisləşdirən bir neçə risk faktoru var: yaşlılıq, piylənmə, qanaxma pozğunluqları, xərçəng, son əməliyyat və ya doğuş, hamiləlik, hormon terapiyası.

18 araşdırmanın məlumatlarının 2022-ci ildə meta-analizinə görə, nə qədər uzun səyahət etsəniz, qan laxtalanma riskiniz bir o qədər yüksəkdir. Dörd saatlıq uçuşdan sonra hər iki saatdan sonra o 26 faiz artırır.

Bu problemlə mübarizə aparmağın ən yaxşı yolu uçuş zamanı sıxılma corabları geyinməkdir.

Spirtli içkilərdən imtina etmək və vaxtaşırı hərəkətlilik də kömək edəcək - hətta salonda gəzinti qanı dağıtmağa kömək edəcək.

Dördüncü problemə eyni anda bir neçə xoşagəlməz faktor daxildir: saat qurşağının dəyişməsi, radiasiya və hətta koronavirusa yoluxma potensialı.

Bioloji saat ilə real vaxt arasındakı uyğunsuzluq, o cümlədən uzun uçuşlar, uçuşda artıq başlaya bilən ciddi jetlaga (jet lag sindromu - hava səyahəti zamanı vaxt qurşaqlarının sürətlə dəyişməsi nəticəsində yaranan insanın sirkadiyalı ritminin təbii gündəlik ritmlə uyğunsuzluğu - red.) səbəb ola bilər.

Həmçinin, tez-tez və ya uzun uçuşlar bədəni daha çox kosmik radiasiyaya məruz qoyur və bu, sonradan xərçəngə səbəb ola bilər. Elm adamları hələ də məruz qalma səviyyəsinin təhlükəsiz olduğu barədə mübahisə edirlər.

Uzun uçuşlar sizin üçün tez-tez baş vermirsə, narahat olmayın. Və COVID-ə yoluxmamaq üçün əsas ehtiyat tədbirlərinə əməl edin: əllərinizi mütəmadi olaraq yuyun, maska taxın və xəstəsinizsə uçmayın.