Həddindən artıq istilər bütün bəşəriyyəti məhv edə bilər

Tədqiqatlar göstərib ki, Yer kürəsi gələcəkdə kütləvi yoxa çıxa bilər.

Lent.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, tədqiqatçılar daim planetimizin tarixini açmağa, eləcə də gələcəyini görməyə çalışırlar. Yeni bir iqlim modeli və güclü superkompüterlərdən istifadə edərək, son araşdırmada elm adamları Yerin 250 milyon ildən çox gələcəyini proqnozlaşdırıblar və görünür, bu, bəşəriyyət üçün çox az sevindirici perspektiv vədi verir.

“The Guardian” yazır ki, alimlər Böyük Britaniyanın Meteorologiya bürosunun təqdim etdiyi iqlim modelindən və Bristol Universitetinin superkompüterindən istifadə ediblər. Bu təhlil onları 250 milyon ildən sonra Yer kürəsində Pangea Ultima adlanan yeni superkontinentin yaranacağı qənaətinə gətirib.

Elm adamları bu super qitənin yaranması ilə ekstremal iqlim dəyişikliyi, radiasiya və qitələrin birləşməsi səbəbindən qida ehtiyatlarının çökməsi ilə nəticələnəcəyini fərz edirlər. Proqnoza görə, bütün bu amillər həm bəşəriyyətin, həm də bütün məməlilərin kütləvi məhvinə səbəb olacaq.

Tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, kütləvi yox olmanın əsas səbəbi irimiqyaslı vulkanik fəaliyyət nəticəsində yaranan istilik stressi olacaq və bu, Yer atmosferinə indiki kimi iki dəfə çox karbon qazı buraxacaq. Bundan əlavə, planetimiz daha çox radiasiya yayan "qədim" Günəşlə təmasda olacaq. İqlim modelləri həmçinin tropiklərdə daxili səhraların ölçüsünün artacağını proqnozlaşdırır.

Superkontinent Pangea Ultima nəhayət ki, bütün mövcud qitələr vahid bütövlükdə birləşdikdə formalaşacaq. Tədqiqatın müəllifləri qeyd edirlər ki, onların işi bu “böyük geoloji yenidənqurma” nəticəsində Yerin iqliminin necə ekstremal ola biləcəyini modelləşdirmək üçün ilk cəhddir.

Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, iqlim modeli və superkompüterdən istifadə həm də keçmiş unudulmuş hadisələrə işıq salır və məlumat digər yaşayış üçün əlverişli planetləri araşdıran astronomlar üçün faydalı ola bilər.

Modelə görə, gələcək super qitənin formalaşması Yer kürəsində təxminən 250 milyon ildən sonra baş verəcək. Bu hadisə sahillərdə yüksək temperatur və yüksək rütubət kimi ekstremal iqlim dəyişiklikləri, eləcə də geniş daxili səhralarda sərt şəraitlə müşayiət olunur.

Bu gələcək dünyada qlobal temperaturun sənayedən əvvəlki dövrlərlə müqayisədə 15°C yüksələcəyi və bunun da həddindən artıq istilərlə nəticələnəcəyi proqnozlaşdırılır. Elm adamları, təxminən 260 milyon il əvvəl Perm-Trias dövründə Yer kürəsində hökmranlıq edən və planetdəki bütün canlıların təxminən 90 faizini məhv edən kütləvi məhv hadisəsinə səbəb olan oxşar temperatur şəraitinə diqqət çəkirlər.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi, Bristol Universitetindən Aleksander Farnsvort qeyd edir ki, 40°C-dən çox uzun müddət davam edən həddindən artıq istilər bir çox canlı növləri üçün həddindən artıq olardı. Kütləvi məhv olmaq təkcə bəşəriyyəti deyil, həm də yüksək temperaturda uzun müddət yaşaya bilməyən əksər məməlilər və bitkiləri də təhlükə altına qoyur. Bu da öz növbəsində qida problemləri ilə nəticələnəcək ki, bu da dünya əhalisi arasında aclığa səbəb olacaq.

Alimlər, proqnozlarının çox uzun müddətli perspektivlərə görə yüksək dərəcədə qeyri-müəyyənliklə əlaqəli olduğunu qəbul edirlər. Lakin onlar ümid edirlər ki, onların tədqiqatları son nəticədə keçmiş kütləvi yox olma hadisələri və digər planetlərin mümkün yaşayışı haqqında faydalı məlumat verəcək.