Torpağın sirri: Çiçəklərin rəngi necə dəyişir?

Təbiətdəki çiçəklərin rəngləri göz oxşayan gözəlliyi və müxtəlifliyi ilə valeh edir. Lakin bu rəngarəng gül dünyasının arxasında mürəkkəb bioloji və kimyəvi proseslər dayanır. Çiçəklərin rəngləri piqmentlərin, genetik strukturların, ətraf mühit şəraitinin və biokimyəvi reaksiyaların birləşməsinin nəticəsidir.

Lent.az xəbər verir ki, bu amillərin hər biri təbiətdəki çiçəklərin rəng müxtəlifliyini və gözəlliyini formalaşdırır.

1. Piqmentlər

Çiçəklərin rəngləri əsasən, tərkibindəki piqmentlərlə müəyyən edilir. Üç əsas piqment qrupu çiçəklərin rənglənməsində mühüm rol oynayır:

Karotenoidlər : Sarı, narıncı və qırmızı rənglər yaradır. Adətən çiçək ləçəklərində və meyvələrdə olur. Məsələn, günəbaxan və zanbaq kimi çiçəklər karotenoid piqmentlərində sıxdır.

Antosiyaninlər : Qırmızı, mavi, bənövşəyi və çəhrayı tonları təmin edir. PH səviyyəsindən asılı olaraq rəngini dəyişə bilər. Məsələn, bir hidrangea çiçəyinin rəngi torpağın pH səviyyəsindən asılı olaraq mavi və ya çəhrayı ola bilər.

Flavonoidlər: Ümumiyyətlə sarı və ağ tonlar yaradır. Bəzi bitkilər UV şüalarını udur və həşəratlar üçün daha cəlbedici olurlar.

2. Genetik quruluş

Bitkilərin genetik quruluşu piqment istehsalını və yayılmasını idarə edir. Genetik dəyişikliklər hətta eyni növün çiçəklərinin də fərqli rənglərə sahib olmasına səbəb ola bilər. Məsələn, qızılgüllərin müxtəlif rəngləri müxtəlif genetik birləşmələrin nəticəsidir.

3. Ətraf mühit faktorları

Çiçəklərin rəngi də ətraf mühit şəraitindən asılı olaraq dəyişə bilər:

İşıq: İşığın miqdarı və keyfiyyəti çiçək piqmentlərinin intensivliyinə təsir göstərə bilər. Günəş işığına məruz qalan çiçəklər ümumiyyətlə daha parlaq və daha canlı rənglərə malikdir.

Torpaq pH: Torpağın pH-ı rəngə çox təsir edir, xüsusən də antosiyaninlər olan çiçəklərdə. Turşu torpaqlarda mavi çiçəklər, qələvi torpaqlarda isə çəhrayı çiçəklər görünə bilər.

Temperatur : Temperatur dəyişiklikləri piqment istehsalına da təsir edə bilər. Soyuq havalarda bəzi çiçəklər daha tünd rənglər ala bilər.

4. Biokimyəvi reaksiyalar

Bitkilər rəng piqmentlərini təyin etmək üçün müxtəlif biokimyəvi reaksiyalar həyata keçirirlər. Bu reaksiyalar bitkinin həyat dövrünün müxtəlif mərhələlərində dəyişə bilər. Məsələn, bəzi çiçəklər səhər açılanda fərqli, axşam açılanda isə fərqli rənglərdə ola bilər.

5. Təkamül uyğunlaşmaları

Çiçək rəngləri də bitkilərin tozlanma strategiyaları ilə sıx bağlıdır. Rənglər həşəratların və quşların tozlanması üçün bir siqnal kimi xidmət edir. Parlaq rənglər tozlanma prosesini təşviq edir və bitkilərin reproduktiv uğurunu artırır. Məsələn, qırmızı çiçəklərə ümumiyyətlə quşlar, mavi və bənövşəyi çiçəklərə isə arılar üstünlük verir.