Uzunömürlülüyün formulu nədir? - Alimlər AÇIQLADI

Qadınlar, adətən, daha uzun ömür sürürlər, lakin yaşlılığa çatan kişilərdə çox vaxt daha az xroniki xəstəlik müşahidə olunur.

Lent.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, insanın qocalma prosesi çoxsəviyyəli və incə bir mexanizmdir. Bu mexanizmə eyni anda genlər, həyat tərzi və ətraf mühitin şərtləri təsir edir. Qocalma insan orqanizmindəki hər bir hüceyrəyə təsir göstərir və fərqli insanlarda fərqli şəkildə baş verə bilər.

Genetika – uzunömürlülüyün əsası kimi

Alimlər müəyyən ediblər ki, bəzi gen mutasiyaları, məsələn, APOE e2 variantı, qoruyucu təsir göstərərək daha sağlam və uzun ömürlü qocalmaya kömək edir. Bu genlər lipid mübadiləsinin tənzimlənməsində iştirak edir, beyində degenerativ proseslərin qarşısını alır və Alzheimer kimi xəstəliklərin riskini azaldır.

Maraqlıdır ki, qadınlar ortalama olaraq kişilərdən daha uzun ömür sürürlər, lakin yaşlılığa çatan kişilərdə daha az xroniki xəstəliklər müşahidə olunur. Bu isə cinslər arasında qocalma prosesinin bioloji fərqliliklərini göstərir. Tədqiqatlar sübut edib ki, qadınlarda hormonal qoruma (xüsusilə estrogen hormonları hesabına) daha uzun müddət qalır, kişilərdə isə damarlar və ürək əzələsi daha davamlı olur.

Həyat tərzinin rolu: qidalanma, hərəkətlilik və psixoemosional vəziyyət

Qocalmanın böyük hissəsi genetika ilə deyil, insanın necə yaşadığı ilə bağlıdır.
Tarazlı qidalanma – xüsusilə bitki mənşəli məhsullar, omega-3 yağ turşuları və antioksidantlarla zəngin qidalar hüceyrə qocalmasını ləngidə və immun sistemini gücləndirə bilər.

Hətta gündəlik piyada gəzmək kimi sadə fiziki aktivlik belə əzələ kütləsini, sümük möhkəmliyini və ürək fəaliyyətinin sabitliyini qorumağa kömək edir. Mütəmadi məşqlər endorfinlərin ifrazını artırır, xroniki iltihabı azaldır ki, bu da yaşla bağlı xəstəliklərin qarşısını almaq üçün vacibdir.

Yuxu və emosional balans da həyati rol oynayır. Pis yuxu və xroniki stress yaddaşı zəiflədir, damar sistemini zədələyir və endokrin orqanların fəaliyyətinə zərər verir.

İmmun sistemi – bioloji yaşın göstəricisi

Alimlər qeyd ediblər ki, uzunömürlü insanların immun sistemi sadəcə qorunmur, bəzən yaşıdlarına nisbətən daha aktiv işləyir. Onlar viruslara, bakterial infeksiyalara və bəzi onkoloji hüceyrələrə qarşı daha effektiv mübarizə apara bilirlər. Bu həm genetik dözümlülük, həm də düzgün həyat tərzi ilə izah olunur – orqanizmdəki iltihab və müdafiə mexanizmləri arasında balans qorunur.

Bundan əlavə, son illər "immun qocalma" adlı proses – yəni immun sistemin elastikliyini itirməsi – üzrə çoxsaylı araşdırmalar aparılır. Dünyanın aparıcı laboratoriyaları onun funksionallığını qorumaq və hətta gəncləşdirmək yollarını axtarır.

Gerontologiyada yeni üfüqlər

Müasir elm qocalmanı ləngitmək üçün müxtəlif strategiyalar üzərində fəal şəkildə işləyir: hüceyrədaxili siqnal yollarına təsir edən preparatlardan tutmuş gen terapiyasına yeni yanaşmalaradək. Bütün bunlar gələcəkdə təkcə ömrü uzatmaq deyil, həm də onu xəstəliksiz və fəal şəkildə yaşamaq üçün şərait yarada bilər.

Beləliklə, qocalıq hökm deyil. Doğru yanaşma ilə o, zəifləmə və xəstəlik dövrü deyil, güc, aydın düşüncə və sabit sağlamlıqla dolu şüurlu bir həyat mərhələsinə çevrilə bilər.