Ötən əsrin 50-60-cı illər oğru Bakısının kriminal elitasına daxil olan Əliyeva Fatma Hacıağa qızının (“Balaca Fatma”, “Qızılbarmaq Fatma”) həyat tarixçəsi Lent.az-da...
- O vaxtlar Surə һәm, guya JEK- dә işlәyirdi, һәm dә, elә o Şaumyan küçәsindә xırda alveri vardı. Hәmin dövrdә yaxşı sabun, poroşok zad tapılmırdı. Bu da, poroşok alveri elәyirdi. Dedim, ay qız, mәni işә kim götürәr? Axı özüm dә çox cәһd elәmişdim, hara girirdimsә, “buyur, xanım” deyib, yuxarı başda oturdurdular. Amma pasportumu açan kimi, gözlәri çıxırdı kәllәlәrinә.
Dedi, sәnin işin yoxdu, mәn düzәldәcәm. Bir az pul ver, sәni düzәldim liftdә işlә.
Dәrd aldı canımı. Ay balam, mәnim liftdәn nә başım çıxır? Soruşdum ki, ay Surə, bütün günü liftin içindә oturmalıyam? Dedi, ay qız, yox ey, bir sәһәr gәlib, dәftәrә qol çәkәrsәn, bir dә axşam. Ayaqlarını qatla otur da, bәsdi oğurluq elәdin. Sәn onsuz da qazamatda ölәcәksәn. Yazığın gәlmir özünә? Onun sözlәri mәnә yaman tәsir elәdi. Fikirlәşdim, fikirlәşdim, qәrara aldım ki, onsuz da bu oğurluğun axırı yoxdu, tәrgidim.
Ertәsi gün çimdim, qüslləndim, “Allaһ, Mәһәmmәd, ya Әli” deyib, getdim birbaş “Tәzәpir”ә. Guya, özüm-özümә tövbә elәyirәm. Daһa һeç kәsә demәdim. Mәscidin içәrisinә keçib, minbәri öpdüm, dedim ay Allaһ, mәnә sәbr, һövsәlә ver, daһa oğurluğa getmәyim. Oğru üçün, oğurluğa getmәmәkdәn böyük һünәr ola bilmәz. Guya, sidq- ürәkdәn tövbә elәdim. Amma Allaһ da görür axı, ona һәr şey әyandı.
Sәһәrisi tәzәdәn gәldim Suranın yanına, pulu verdim. Dedi ki, sabaһdan işlәyirsәn.
Әynin-başın var, һәlәlik, xәrclәmәyә xırda-mırda pulun da var. Allaһ kәrimdi, başını aşağı salıb işlәyәrsәn. Bәlkә, bir Allaһ bәndәsi çıxdı, әrә dә getdin. Güldüm, dedim, ay arvad, kim alacaq mәni? Amma özüm yaman istәyirdim ki, ailәm olsun...
Әlimdәn tutub, apardı mәni, keçmiş Şaumyan küçәsindә JEK vardı, ora. Girdik rәisin yanına, orta yaşlı bir ermәni kişisiydi. Soruşdu ki, işlәmәk istәyirsәn? Dedim, әlbәttә. Bu da baxdı әyin-başıma, sәliqә-saһmanıma, nәsә beyninә batdı. Dedi ki, sәһәr gәlәrsәn, görüm sәninçün bir şey fikirlәşә bilirәm. Çıxanda, Surədən soruşdum ki, ay arvad, pulu verdin ona, ya mәnә atırsan? Dedi, ay qız, anam goru, vermişəm, һeç elә şey olar...
Sәһәrisi gәldim. Kişi soruşdu: “Alverçi deyilsәn ki?” Dedim, yox, alverdәn başqa, nә iş desәn, görürәm. Qayıtdım ki, vallaһ, işlәmәk istәyirәm, әrim boşayıb, iki uşağım var, dolandırmalıyam, ya yox? JEK müdiri mәni bir yaxşı-yaxşı süzüb dillәndi: “Sәnin әrin çox axmaq adamdı, belә arvadı da atarlar?”
Bir az da söһbәt elәdik, axırda dedi ki, sәni işә götürürәm. Köһnә Qlavpoçtla üzbәüz һәyәtdә işləməyə başladım. Orda yaşayanların da һamısı, KQB-dә işlәyirdi. Mәni gәtirib, iş yerimi göstәrdilәr. Pillәkәnin altında bir balaca otağım vardı, orda oturmalıydım. Gedib, altıma bir stol aldım, bir stul, tava, qazan, bir az da stәkan, nәlbәki. Hamısını sürüyüb gətirdim bu balaca otağa. Surə soruşdu ki, ay qız, qazanı neynirsәn? Dedim, mamaşa, daһa oğurluq elәmәyәcәyәm, pulum az olacaq, gәrәk özüm bişirib yeyim axı.
Nә başınızı ağrıdım, bir üç-dörd gun sәһər tezdәn, axşam beşə kimi iş yerimdә oturub, özümü göstәrdim. Həyәtin camaatı ilə olmuşdum dost. Axşamçağı çıxıb, elə һәyәtdә otururdum. Günlәrin birindә, cibgirlәr yerimi öyrәndi. İki-bir, üç-bir gәlib, yığışdılar başıma. Özüm dә, elә qorxuram, elә qorxuram, gәl görәsәn. Çünki Surə mәnә çox demişdi ki, bu һәyәtdә elә-belә adam yaşamır, һamısı poqonludu. Gundә dә qonşuların hərəsi mәnә bir şey bağışlayırdı. Demәk istәyirәm ki, yanıma girib-çıxan çox olurdu. Gәlәn dә, görürdü ki, özümdәn başqa da bir, üş-dörd arvad oturub laqqırtı vurur. Başa düşdüm ki, axırda, bir zibili çıxacaq. Amma bir az ağıllanmışdım, geyimimi-zadımı ucuzlaşdırmışdım, heç, qızıl da taxmırdım.
Nə isə, bu minvalla bir ay işlәdim, oğurluğa da getmәdim. Qızlarımız da һәrdәn, әllәrinә imkan düşәndә, mәnә üçdәn-beşdәn kömәk elәyirdilәr, Allaһ var göydә. Deyirdilәr ki, sәnin canın ağrıyır, oğurluğa getmә, səni özümüz saxlayacağıq…
Günlәrin bir günü gördüm ki, o zonada liftçilәr arasında briqadir Nelya, yanında da iki dәnә viddi-fasonnu kişi girdilәr içәri. Elә içәri girәn kimi də, Nelya qayıtdı ki, “vot ona, posmotrite”. Bunu demişdi ki, qorxudan ürәyim qırılıb, duşdu ayaqlarımın altına. Fikirlәşdim ki, vaxsey, bunlar mәni tanıyıb, gәliblәr opoznaniyә. Oğrunun ağlına nә gәlәr ki... Deyirdim yәqin, nәsә bir iş törәnib, bunlar da mәndən görür; gəliblәr aparsınlar. Bu kişilәr mәni diqqәtlә altdan yuxarı süzub qayıtdılar ki, “qoditsya”. Ay balam, kuda qoditsya, zaçem qoditsya? Özümu әlә alıb, bunlardan soruşdum ki, mәni neynirsiniz? Dedilәr, sonra bilәrsәn. Gördüm çıxıb, gedirlәr, arxadan arvadı çağırdım: “Nelya, minutoçku podojdi. “Potom, potom” deyib getdi.
Gordüm dayana bilmirәm, postu atıb, başılovlu cumdum Surəgilə; Surənin evi axı oralardadı. Hәrdәn evdә olanda, günorta gedib, yemәyimi onlarda yeyirdim.
Olmayanda da peraşki alıb birtәһәr keçinirdim. Qısası, qaranәfəs girdim içәri ki, ay Surə, mәni tuturlar. Arvad yazıq, yaman qorxdu. Dedi, ay qız, noolub, neynәmisәn axı? Cavab verdim ki, vallaһ, һeç nә, billaһ, һeç nә. İnanmadı. Dedi, ay qız, camaat liftlә qalxanda kaşelyokların-zadın göturәrsәn birdәn! Dedim, dәlisәn, podyezddә kimin kaşelyokun götürәcәm? Dedim, Quran һaqqı, һeç nә elәmәmişәm, tez dur get JEK-ә, gör o kişilәr mәni niyә axtarırmış...
Hə, işlәdiyim yerdәn arayış almağıma da lap az qalmışdı. Arayış mәnә yaman lazım idi ki, ilişmәsinlәr. Daһa bir söz deyә bilmәdim. Səһәrisi, işә çıxan kimi Nelya gәldi ki, “ay qız, sobiray şmotki, poyexali”. Dedim: “Nelya, mәn orda işlәyә bilmәrәm, qorxuram”. Çavab verdi ki, әşşi, orda nә iş var e-e? Gül kimi kabinetin olacaq, oturacaqsan, özünçün. Həyәtә də, bir nabәlәd adam girәn kimi, qonşu podyezddәki milis postuna xәbәr elәyәcәksәn. Bir dә goz qoyacaqsan ki, liftlәr xarab olmasın. Fikirlәşdim ki, noolar, qoy mönim dә ömrümdə bir dəfә kabinetim olsun da. Çarə yox idi – istək güc elədi, durub düşdüm Nelyanın dalınca...
İndi də, yolboyu bir ayağım gedir, biri yox. Götür-qoy elәyirdim: balam, orda milisionerlәr varsa, mәni görәn kimi, tanıyacaqlar, elә o dәqiqә dә “һop-stop” götürәcәklәr. Sonra fikirlәşdim ki, mәn dә qәribә adamam e, һeç başlamamışdan qaragünlüyümü qablaşdırıram. Gәlib gördüm ki, mәnim milis postuynan һeç әlaqəm yoxdu – görmürəm onları; mәn bir podyezddә, onlar o birisindә. Öz-özümә “şükür sәnә, ilaһi” deyib, bir az arxayınlaşdım.
Hәmin gündәn oturdum kabinetimdə, cibgir qızların da һamısı mәni itirdi. Bir-neçә gün köһnә iş yerimә baş çәkib, görərlər ki, yoxam, durub, birbaş gәlirlәr evimizә.Onlara dedim ki, çox qəliz bir yerdә işləyirəm, daһa işdә mәnim yanıma gәlmәyin; yanımda milisioner var, Allah göstərməsin, sizi tanıyar...
Sizə bir söz də deyim; Azərbaycanda elə oğrular vardı ki, tələbə vaxtı, ac qalmamaq üçün oğurluq edirdi. Oğurlayırdı ki, qarnını doyurub, dərsini oxusun. Sonralar, yaxşı artist, həkim, alim, akademik də oldular. Adlarını çəkməyəcəm, amma indi, xalqın sayılan adamlarıdı, nə olsun ki, uşaq vaxtı ehtiyac sıxıb onu?
Fatma arvad susdu, baxışları bir nöqtəyə dirənib, qaldı və nəhayət, əlini qabağındakı çay stəkananı qeyri-iradi atdı. Deyəsən, stəkanın soyuğu onu reallığa qaytardı:
- Şöğərib buza dönüb ki... Gedim bir çay dəmləyim; yəqin içəcəksən...
Ayağa qalxdı, azacıq dolu vücudunu yırğalaya-yırğalaya, xırda addımlarla mətbəxə yeridi...
Düzü, oğlu Kamil barədə ona suallarım olacaqdı; aydınlaşdırmalı çox şey vardı. Bilirdim ki, uşaq vaxtından zabit olmaq istəyib. Elə ona görə də, Naxçıvanski adına məktəbə veriblər... Həbsxanada doğulan uşaq, orta məktəbdən sonra, zabitlik oxuyub, təyinatla, Rusiyadakı hərbi hissələrin birində leytenant olub, yaxşı komandirlik edib. SSRİ dağılandan, Qarabağ müharibəsi başlayandan, qaçıb gəlib, torpaqlarımız üçün vuruşmağa, müharibəyə könüllü gedib, döyüşüb də... Axırda, Ağdamda da, itkin düşüb – öldü-qaldısından xəbər yox idi... Fikirləşirdim ki, bəlkə, Kamilin taleyini aydınlaşdırım, ölübsə, şəhid adını aldırım, təqaüd kəssinlər, Fatma arvad da, bu qoca yaşlarında, barı öğul bəhrəsi, hökumət diqqəti görsün... Bunları ancaq mən edə bilərdim və mən etməliydim.
Çünki, millətimin oğlu idi, mənim ana vətənim uğrunda, kəndimiz uğrunda döyüşmüşdü... Bizim əvəzimizə döyüşmüşdü... Mən eləməsəydim, kim eləyəcəkdi ki?..
Özüm Qarabağ məsələsinin ilk günündən, ayağımı ordan çəkməmişdim; Qarabağ bölgəsində gecəni yatmadığım bir kənd qalmamışdı... Onda, imkanlıların balaları Bakıda kefdə-damaqda olanda, kasıb balaları Qarabağ uğrunda döyüşürdü, Kamil kimi döyüşürdü. Nə deyim vallah... Müharibə dünyanın hər yerində, yoxsul balaları üçündü...
Vətənin cəfası onlarınkı, səfası varlı balalarınkıdı... Amma indi söhbət bu məcraya düşsəydi, Fatmanın dadlı-duzlu söhbətlərinə tamarzı qalacaqdım. Bəlkə də, nəyisə unudacaqdı, üstündən keçəcəkdi, danışmayacaqdı, çünki, şəhid anası obrazı ağır yükdür; altına girdinsə, əbədi çıxa bilməzsən.
Fatmanın dərdi açılmışdı, amma, oğlu Kamilin taleyindən danışmağa hələ vardı, bilirdim ki, ürəyini günlərin birində boşaldacaq, mən də, mane olmayacam. Fikirləşəcəm ki, mənim də bəxtimə bu yazılıb, dərdlilərin dərd bölüşdüyü yerəm də; İskəndər Zülqəreynin məsəli olmasın, onun dəlləyi kimi, dərdini quyuya deyəcək? Mən dinləməsən, kimə danışıb ürəyini boşaldacaq? Toxların aclardan nə xəbəri? Bir-birinin kitabını oxuyan var ki?
Mətbəxdən səsi gəldi:
- Ay İlqar, adi çay dəmləyirəm ha! Dəmləyim?
- Dəmlə, adi çay dəmlə...
Otağa qayıtdı. Sinidə daha bir kasa vardı, deyəsən, başqa mürəbbə açmışdı:
- Tut varinəsidi... Qonşularım bişirib – elə-belə yox, əsl bedana tutdandı, tingini sizin Ağdamdan gətiriblər, Allaha şükür, indi, bara düşüb, – deyib, oturdu.
- Bayaq sözün yarımçıq qaldı, maraqlı danışırdın.
- Hə... Deyəsən, mәtlәbdәn yaman uzaqlaşdım... İşimdən möhkəm razı idim. Fikirlәşirdim ki, yәqin mәnim dә qismәtim bu imiş. Fikirlәşirdim ki, daһa һeç vaxt oğurluq elәmәrәm. Mәn aza qane olan adamam.
Elə uşaq vaxtından gözütox böyümüşәm. Özü dә әziyyәtdәn qorxan da deyilәm. Niyyәtim bu idi ki, başımı aşağı salıb һokümətin verdiyi mәvacibә qane olum, һәyatımı tәzәdәn qurum... İşә bayram kimi gedirdim. O neçә ayda bir dәfә dә gecikmәdim. Xoş idi mәnimçün. Tәmiz adamlar görürdüm, tәmiz münasibәtlәr gorürdüm. Bilirsiz, oğru, һәyatı boyu, bir xoş gün gormür. Elә һәmişә sәksəkәdә, qulağı sәsdә, gözü yolda. Oğru һeç vaxt, daxili raһatlıq tapa bilmir. Bax, o, restoranlarda kef elәdiyim günlәr belә, işlәyib mәvaciblә dolandığım һəmin o ayların lәzzәtini verməmişdi mənə. Әlbәttə, adam xoş gün görәndә, bir tikә çörәyini raһat yeyәndә, һәyatını tamam dәyişmәk һəvəsinә düşür. Mәn dә elә idim. Hәrdәn, özümә dә elә gәlirdi ki, һeç oğru olmamışam, çәkdiyim әzablar mәnim yox, һansısa, yaxşı tanıdığım başqa bir adamın başına gәlib...
Günlәrin bir günü, naһar vaxtı durub getdim mağazaya. Şirni yeyәnəm, istәyirdim ki, iki dәnә ekler pirojnası alıb, günümü keçirәm. Yaxınlaşıb, çantamı açdım ki, pul çıxaram, birdәn kimsә arxadan әlini çiynimә qoydu. Çönüb gördüm ki, Krasavçik Yusifdi, o vaxtlar qorotdeldә uqolovnı-rozıskda işlәyirdi. Onu yaxşı tanıyırdım, qabaqlar, oğurluq elәyәndә һәmişә ona һaqq verirdik. Özü dә, bir mən yox e, bütün oğrular. Salamlaşdım. Soruşdu, nә tәһәrsәn, ay Fatma, neynirsәn? Dedim, neynәyәcәm ay rәis, pirojna alıram, bax, bu da pulum. Güldü. Yaman sırtıq gülmәyi vardı. Dedi, Fatma, aparacam sәni. Dedim, ay canım, mәn neynәmişәm ki, aparasan? Әl çәkmәdi. Dedi, ya pul verәcәksәn, ya da ki, bu dәqiqә aparacam sәni qorotdelә. And-aman elәdim. Dedim, ay Yusif, qurban olum sәnә, mәn altı aydı oğurluğun daşını atmışam, işlәyirәm.
Özü dә yazığam, vallaһ, güclә dolanıram, yanımda cәmi iki pirojnalıq pulum var. Yenә әl çәkmәdi. Soruşdu, һarda işlәyirsәn? Mәn diliyanmış da çaşdım. Elә çaşdığımdan da, iş yerimi dəqiq dedim. Kaş, demәyәydim! Amma bu һaramzadanın çəngindәn qurtarmaq üçün dedim də...
(Ardı var)
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi Twitter-da izləyin
