Uzun illərdir ki, bir çox tarixçi və antropoloq yamyamlığın (adam yeməyin) nə üçün və nə vaxt yarandığına cavab axtarırlar. Bu günə qədər aparılan araşdırmaların nəticələrinə görə hətta vəhşi səslənən bu hərəkəti müalicə üsulu kimi istifadə edənlər də var. Kannibalizm haqqında heç vaxt eşitmədiyiniz 5 təəccüblü tarixi faktı təqdim edirik.
Lent.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, adamyeyənlik tarix boyu bir çox mütəxəssisin diqqətini çəkib. Tarixçilərin və antropoloqların uzun illərdir ki, niyə və nə vaxt ortaya çıxdığına cavab axtardıqları adamyeyənliklə bağlı araşdırmalar maraqlı detalları üzə çıxarıb. Kannibalizmdən insanları qorxutmaq üçün də, xəstəlikləri müalicə etmək üçün istifadə edənlər də var.
1- Qeyri-adi gülüşlər
Bəzi ibtidai qəbilələrdə dini ənənə sayılan adamyeyənliyin ən “həlledici” hissələrindən biri ölmüş şəxsin beynini yemək idi. Kannibalizm bir çox xəstəliyə, xüsusən də quru, prion və dəli dana xəstəliklərinə səbəb oldu. Titrəmə ilə başlayan simptomlar çox vaxt ölümlə nəticələnirdi. Amma təbii ki, onların arasında yaşayanlar da olub.
Papua Yeni Qvineyanın Fore sakinləri 1950-ci illərin sonlarına qədər ruhlarını təmizləmək üçün qohumlarının cəsədlərini yeyirdilər. Bu hərəkət nəticəsində minlərlə Foreli xalq arasında “gülmə xəstəliyi” kimi tanınan “quru” xəstəliyə tutuldu və həyatını itirdi. Ancaq bu xəstəliyə yoluxanların hamısı ölmür. Təxminən 200 ildir ki, Fore xalqında tez-tez görülən quru xəstəliyinə səbəb olan insanlar qeyri-ixtiyari olaraq gülür, danışa bilmir və güclü titrəmə keçirirdilər. 1960-cı illərdən sonra dəyişən sosial qaydalar və qanunlara görə, adamyeyənlik demək olar ki, ortadan qalxdı. Son məlum xəstənin 2005-ci ildə öldüyü güman edilir.
2- Qorxutmaq üçün istifadə edilib?
Tarixçilər və antropoloqlar adamyeyənliyin tarixi ilə bağlı müxtəlif araşdırmalar apararaq bu davranışın nə vaxt başladığına dair ipucu tapmağa çalışıblar. Ancaq bu vacib suala cavab vermək əslində olduqca çətin idi, çünki adamyeyənlik tarix boyu bir çox fərqli şeyi təsvir etmək üçün də istifadə edilib. Gündəlik həyatımızda vəhşi görünən hər şeyi təsvir etmək üçün istifadə etdiyimiz “adamyeyən” sözü keçmişdə də oxşar istifadəyə malik idi. Adamyeyən sözü ilk olaraq ispanların Karib dənizinə (Canibales) verdiyi addan gəlir. İspanlar Karib qəbiləsini “düşmənlərini yeməkdə” günahlandırdılar. Hazırda bu inanc alimlərin əleyhinədir.
3- Əsir götürdükləri insanlarla yaşadılar
Adamyeyənlik haqqında ilk ağıla gələn şeylərdən biri şübhəsiz ki, bu hərəkəti həyata keçirən insanların rituallarıdır. Onların ən diqqət çəkənlərindən biri Braziliyadakı Tupi xalqına aid idi. Tupililər aylarla öz əsirləri ilə yaşayıb, hətta mahnı oxuyublar və sonralar bu əsirləri yeyiblər.
Bu, həmçinin tupililərin dəhşətli ritual təcrübələri ilə dünyada tanınan fransız yazıçısı Mişel de Montaiqnin əsərlərinin mövzusu idi. Montaiqnin əsərlərində yer alan təfərrüatlara görə, tupililər əsirləri əvvəlcə ölümlə hədələyib, daha sonra birlikdə mahnı oxuyaraq onları ələ salıblar.
4- ABŞ-da da çox yayılmışdı
Adamyeyənlik bir çox insanlar tərəfindən ibtidai cəmiyyətlərdə və ya qədim zamanlarda yaşanan bir reallıq kimi qəbul edilsə də, vəziyyət bir az fərqlidir. Adamyeyənlik hətta ABŞ tarixində belə təcrübə idi. Amerikadakı ilk daimi ingilis məskəni olan Virciniya Koloniyasının Ceymstaun bölgəsinin sakinləri arasında adamyeyənlik Papua Yeni Qvineyada Fore və ya Braziliyadakı Tupi xalqı qədər inkişaf etmişdi.
2013-cü ildə aparılan araşdırmalar Ceymstaunda adamyeyənliyə dair dəlillərin tapıldığını üzə çıxarıb. Mütəxəssislər 14 yaşlı qızın kəllə sümüyündə buna aid mühüm ipucları əldə ediblər. Araşdırmalar 14 yaşlı qızın 1609-cu ilin sərt qışında yerli sakinlər tərəfindən yeyilməsinin əlamətlərini üzə çıxarıb.
5- İnsan yağını dərman kimi istifadə etdilər
Adamyeyənliklə bağlı ən diqqət çəkən fakt, əlbəttə ki, bir müddət müalicə üsulu olaraq istifadə edilməsidir. Almaniyada 1600-cü illərdən 1800-cü illərə qədər cəlladların gəlirlərindən başqa qəribə bir yan işi də var idi. O da insanların bədən hissələrini dərman kimi satmaq idi. İnsan yağından məlhəm kimi sümüklərin qırılması, burulma və artrit (oynaqların şişməsi və ya iltihabı) kimi xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilirdi. O dövrdə əczaçılar müntəzəm olaraq insan piyi, ət və sümük ehtiyatı saxlayırdılar.
Epilepsiya xəstəliyini müalicə etmək üçün istifadə etdikləri üsul daha tükürpədən idi. Epilepsiyanın müalicəsində insan kəllə sümüyü incə toz halına gətirilir, sonra maye ilə qarışdırılır və xəstələrə içirilirdi. Xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilən insan yağının qida və ya içki kimi istehlakı inkişaf etməmişdi.