Aviasiya qəzalarında ölən və sağ qalan dünya liderləri

Tarixdə hazırkı dövlət və hökumət başçılarının aviasiya qəzalarında, o cümlədən helikopter qəzasında həlak olması ilə bağlı çoxlu hallar qeydə alınıb.

Sonuncu belə hadisə 19 mayda İran Prezidenti İbrahim Rəisi və xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahianın göyərtəsində olduğu helikopter qəzası ilə bağlıdır. Prezident və XİN başçısı ilə yanaşı, həmin qəzada Şərqi Azərbaycan vilayətinin qubernatoru Malik Rəhməti, Təbriz imamı Ayətullah Əli Haşim, həmçinin İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) iki yüksək vəzifəli məmuru və üç ekipaj üzvü də həlak olub.

Ümumilikdə, bu günə qədər 20 dövlət başçısı aviasiya qəzasının qurbanı olub.

Lent.az aviasiya qəzalarında dünya liderlərinin ölməsi və ya xilas edilməsi hallarının xronologiyasını hazırlayıb.

1936-cı il dekabrın 9-da o zaman İsveçin Baş naziri postunu tutan Arvid Lindman təyyarə qəzasında həlak olub. Londondan Amsterdama uçan “Douglas DC-2” təyyarəsi qatı duman səbəbindən Kroydon hava limanından qalxarkən qəzaya uğrayıb.

7 sentyabr 1940-cı ildə Paraqvay prezidenti, marşal Xose Feliks Estiqarribia təyyarə qəzasında həlak oldu.

1943-cü il iyulun 4-də Polşanın hərbi lideri və dövlət xadimi Vladislav Sikorski təyyarə qəzasında həlak olub. O, 1939-cu ilin sentyabr-oktyabr aylarında ölkənin işğalından sonra mühacirətdə olan Polşa hökumətinin Baş naziri vəzifəsində çalışıb. General Vladislav Sikorski, qızı Zofiya və qərargah rəisi Tadeuş Klimeçki “Liberator II AL523” təyyarəsinin havaya qalxmasından 16 saniyə sonra dənizə düşməsi nəticəsində həlak olublar.

16 iyun 1958-ci ildə o vaxt Braziliya prezidenti səlahiyyətlərini icra edən Nereu Ramos “Cruzeiro Hava Yolları”na aid bir təyyarənin qəzaya uğraması nəticəsində həyatını itirdi.

29 mart 1959-cu ildə Mərkəzi Afrika Respublikasının prezidenti və respublikada müstəqillik hərəkatının əsas simalarından biri olan Bartelemi Boqanda təyyarə qəzasında həlak olub.

13 aprel 1966-cı ildə İraq prezidenti Əbdülsalam Arif helikopter qəzasında həlak oldu. İraqın hərbi, siyasi və dövlət xadimi Arif 1963-cü ilin fevralında dövlət çevrilişi nəticəsində hakimiyyətə gəlib.

27 aprel 1969-cu ildə Boliviya prezidenti Rene Barriendos Ortuno Arke qəsəbəsi (Boliviyanın mərkəzindəki Koçabamba departamenti) yaxınlığında vertolyot qəzası nəticəsində həlak oldu. Təyyarə elektrik xətti ilə toqquşub.

1977-ci il yanvarın 18-də keçmiş Yuqoslaviya Baş naziri Cemal Biediçin “Learjet 25” təyyarəsi Bosniya və Herseqovinanın Kresevo şəhəri yaxınlığında İnac dağına çırpıldı. Qəza nəticəsində Bjediç, həyat yoldaşı və daha 6 nəfər həlak olub.

27 may 1979-cu ildə Afrika sammitində iştirak etməli olan Mavritaniyanın baş naziri, polkovnik-leytenant Əhməd Bousseifi daşıyan təyyarə Dakar sahillərində qəzaya uğradı. Bousseif qəzadan sağ çıxmadı.

4 dekabr 1980-ci ildə Portuqaliyanın Baş naziri Françesko Karneyro və müdafiə naziri Amaro de Kosta paytaxt Lissabonda rəsmiləri daşıyan təyyarənin havaya qalxdıqdan dərhal sonra qəzaya uğraması nəticəsində həlak olublar.

24 may 1981-ci ildə Ekvador Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus “Beechcraft Super King Air” təyyarəsi dağların yaxınlığındakı təpəyə çırpıldı. Peru ilə sərhəddə yerləşən Quaçanama dağına çırpılan təyyarədə Ekvador prezidenti Xayme Roldos Aqilera, onun həyat yoldaşı Marta Bukara və Ekvadorun müdafiə naziri Marko Subia Martinez də daxil olmaqla 12 nəfər olub. Onların heç biri qəzadan sağ çıxmayıb.

1 avqust 1981-ci ildə Panama prezidenti Ömer Torrixos uçduğu kiçik təyyarənin meşədə qəzaya uğraması nəticəsində öldü.

19 oktyabr 1986-cı ildə “Tu-134A” sərnişin təyyarəsi Mozambik-Cənubi Afrika sərhədi yaxınlığında yerə çırpılıb və qəzaya uğrayıb. Həmin fəlakət nəticəsində Mozambik prezidenti Samora Macel, bir neçə nazir və yüksək vəzifəli məmur da daxil olmaqla 33 nəfər həlak olub. Qəzanı araşdıran Cənubi Afrika komissiyasının qənaətinə görə, fəlakətə pilotların səhvləri səbəb olub.

1 iyun 1987-ci ildə Livanın keçmiş baş naziri Rəşid Karami Beyruta uçduğu helikopterdə bomba partlaması nəticəsində həlak olub. Onun oturacağının arxasına yerləşdirilmiş, təxminən 300 qram ağırlığında uzaqdan idarə olunan bomba aerodromdan havaya qalxdıqdan az sonra partlayıb. Ölən tək Kərəmi olub – onunla olan digər sərnişinlər xəsarət alaraq xilas olublar.

17 avqust 1988-ci ildə Pakistan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus “Lockheed C-130 Hercules” nəqliyyat təyyarəsi göyərtəsində ölkə prezidenti Məhəmməd Ziya-ül-Həqi ilə birlikdə Bəhavalpur hava limanından qalxdıqdan az sonra İslamabaddan 530 km aralıda qəzaya uğradı. Təyyarədə olan hər kəs, o cümlədən dövlət başçısı, ABŞ səfiri Arnold Luyis Rafel və beş general həlak olub.

6 aprel 1994-cü ildə Ruandanın Kiqali hava limanı yaxınlığında Ruanda prezidenti Juvenal Habyarimana və Burundi prezidenti Kiprien Ntaryamiranın olduğu “Dassault Falcon 50” təyyarəsi yer-hava raketi ilə vurulub. Hər iki lider və təyyarədə olan digər 10 nəfər həlak olub.

2004-cü il fevralın 26-da Makedoniya prezidenti Boris Traykovskinin olduğu təyyarə Bosniyanın Mostar şəhəri yaxınlığında qəzaya uğradı. Prezident və onun müşavirləri də daxil olmaqla 8 nəfər həlak olub. İki il sonra qəzanın eniş zamanı pilotların səhvləri səbəbindən baş verdiyi bildirilir.

2010-cu il aprelin 10-da Varşavadan Smolenskə xüsusi reyslə uçan Polşa Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus Tu-154M sərnişin təyyarəsi Smolensk-Severnı aerodromuna enərkən qəzaya uğrayıb. Təyyarədə Katın qurbanlarının xatirəsinə yas mərasimlərinə gedən Polşa prezidenti Lex Kaçinski, həyat yoldaşı və Polşa siyasi və hərbi elitasının nümayəndələri də daxil olmaqla 96 nəfər olub. Fəlakət qatı dumanda baş verib. Bütün sərnişinlər ölüb.

5 fevral 2024-cü ildə Çilinin keçmiş prezidenti Sebastian Pinera və onu müşayiət edənləri daşıyan “Robinson R 66” helikopteri güclü yağış və qatı duman səbəbindən Los Rios bölgəsindəki Ranko gölünə düşüb. Üç sərnişin gölə tullanaraq sahilə çata bilib. Keçmiş prezident Pinera təhlükəsizlik kəmərini aça bilmədiyi üçün boğularaq ölüb.

Təyyarə qəzasından sağ qalan dövlət başçıları

1955-ci il aprelin 11-də Çin Xalq Respublikası Dövlət Şurasının keçmiş rəhbəri Çjou Enlay son anda planlarını dəyişərək, Air India-dan icarəyə götürdüyü təyyarəyə minməyərək sui-qəsd cəhdindən yayına bildi. Həmin təyyarədə bombanın partlaması nəticəsində hava gəmisi Cənubi Çin dənizinə düşüb, 11 nəfər ölüb, 3 nəfər xilas edilib.

1959-cu il fevralın 17-də Türkiyənin 9-cu Baş naziri Adnan Menderesi daşıyan təyyarə London “Gatwick” hava limanından 4,5 kilometr aralıda qatı dumanda eniş edərkən qəzaya uğradı. Təyyarə qəzası nəticəsində 14 nəfər, həlıak olub, 7 ekipaj üzvü və sərnişin, o cümlədən Baş nazir Menderes sağ qalıb.

1977-ci il fevralın 2-də İordaniyanın keçmiş kraliçası Əliya Bəha əd-Din Tuqan Tafilah şəhərində helikopter qəzasında həlak olub. Tukanın əri Kral Hüseyn bin Talal fəlakətdən sağ çıxıb. İordaniyanın o vaxtkı səhiyyə naziri Məhəmməd Bavhir də qəzada ölüb. Fəlakətə güclü yağış və tufan səbəb olub.

1994-cü ilin iyununda o zaman Uels şahzadəsi olan İngiltərə kralı III Karl güclü külək səbəbindən uçduğu təyyarəyə nəzarəti itirir. Təyyarə qəzaya uğrayıb, xəsarət alan olmasa da, dəyən ziyan 1 milyon dollardan çox olub.