Özünü qurban vermə puplar üçün faydalıdır, çünki yoluxmuş nəslin məhv edilməsi genlərin qorunmasına və koloniyanın sağ qalmasına kömək edir.
Lent.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, alimlər gənc qarışqalarda qeyri-adi davranış müşahidə ediblər: yoluxmuş puplar (kuklalar) xüsusi kimyəvi siqnallar ifraz edir və bu siqnallar yetkin işçi qarışqaları onların kokonlardan çıxmamış məhv edilməsinə vadar edir. Bu cür özünü qurban vermə davranışı infeksiyanın yayılmasından bütün koloniyanı qorumağa xidmət edir.
Heyvanlar aləmində xəstəlik çox vaxt qrup daxilində mənfi nəticələrdən qaçmaq üçün gizlədilir. İnsanlar, məsələn, xəstəlik əlamətləri olsa belə, tez-tez işə və ictimai məkanlara gedirlər. Lakin avstraliyalı bioloqların tədqiqatları göstərir ki, qarışqalarda sosial məntiq tam əks istiqamətdə inkişaf edib. Koloniya bütöv bir superorqanizm kimi fəaliyyət göstərir və hər bir fərd təhlükə barədə siqnal verən bir hüceyrə rolunu oynayır. Koloniyanı məhv edə biləcək infeksiyaya yoluxmuş işçi qarışqalar yuvanı özləri tərk edirlər. Gənc puplar isə belə bir imkana malik deyil, çünki kokonların içində təcrid olunmuş vəziyyətdə qalırlar.
Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, ölümcül yoluxma zamanı onların orqanizmində kimyəvi dəyişiklik baş verir və bu, xüsusi bir qoxu yaradır. Bu qoxunu hiss edən işçi qarışqalar kokonunu açır, pupların bədənini dişləyir və zəhər yeridirlər. Bu zəhər həm patogeni məhv edir, həm də yoluxmuş fərdin həyatına son qoyur.
Bu cür “məhv edilmə tələbinin” şüurlu bir siqnal olub-olmadığını yoxlamaq üçün bioloqlar Lasius neglectus növünə aid xəstə pupların qoxusunu çıxararaq sağlam bala üzərinə tətbiq ediblər. İşçi qarışqalar onları da məhv ediblər ki, bu da kimyəvi markerin təsirli olduğunu təsdiqləyib. Əlavə təcrübələr göstərib ki, bu qoxu yalnız yetkin qarışqaların mövcudluğunda yaranır, bu isə davranışın məqsədli xarakter daşıdığını göstərir.
Bununla belə, koloniyanın bütün üzvləri bu qaydaya əməl etmir. Məlum olub ki, gələcək kraliça olacaq puplar belə bir siqnal ifraz etmirlər. Ehtimal olunur ki, bunun səbəbi onların daha güclü immun sisteminə malik olmaları və infeksiya ilə müstəqil şəkildə mübarizə apara bilmələridir.
Alimlər immunitetin aciz qaldığı nadir hallarda onlarda da özünü qurban vermə davranışının yaranıb-yaranmadığını araşdırmağı planlaşdırırlar.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi TikTok-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi X-da izləyin
