Ramiz Mehdiyev kimdir? - Vətənə xəyanət edən "BOZ KARDİNAL"

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının keçmiş rəhbəri Ramiz Mehdiyev vətənə xəyanətdə ittiham olunur. 

Lent.az “Bioqrafiya” rubrikasında Ramiz Mehdiyev haqqında məlumat verir.

- Ramiz Mehdiyev kimdir?

Ramiz Ənvər oğlu Mehdiyev Azərbaycan siyasi və elmi xadimi olub. O, uzun illər Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri (1994–2019) və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) prezidenti (2019–2022) olub, həmçinin AMEA-nın həqiqi üzvü (akademik) kimi fəaliyyət göstərib. Mehdiyev müasir Azərbaycan siyasətində ən nüfuzlu simalardan biri hesab edilir, uzun müddət prezidentin əsas müşaviri və pərdəarxası güc mərkəzi – “boz kardinal”ı kimi tanınıb. Hazırda o, 2025-ci ildə qarşılaşdığı ağır ittihamlarla əlaqədar istintaq altındadır və məhkəmənin qərarı ilə ev dustaqlığında saxlanılır.

- Ramiz Mehdiyev  harada və nə vaxt anadan olub?

Ramiz Mehdiyev 17 aprel 1938-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.

- Ramiz Mehdiyevin təhsil həyatı necə keçib?

Ramiz Mehdiyev ilk təhsilini Bakı Dənizçilik Məktəbində alıb və 1957-ci ildə həmin məktəbi bitirib. Daha sonra, 1961-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) Tarix fakültəsinə daxil olub ali təhsilini tarixçi ixtisası üzrə davam etdirib. 1968-ci ildə Mehdiyev elmi fəaliyyətə maraq göstərərək Moskva Dövlət Universitetinin fəlsəfə fakültəsinin aspiranturasına qəbul olunub. 1972-ci ilin may ayında Moskvada namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək fəlsəfə elmləri namizədi alimlik dərəcəsini alıb.

- Ramiz Mehdiyevin erkən iş və partiya fəaliyyəti nədən ibarət olub?

Ali təhsilini başa vurduqdan sonra Ramiz Mehdiyev əmək fəaliyyətinə neft sənayesində mühəndis kimi başlayıb. O, 1957-ci ildən Bakıdakı Xəzər Dəniz Neft Donanmasında çalışıb və eyni zamanda gənclər təşkilatlarında aktiv fəaliyyət göstərib. 1960-cı illərin ortalarında Ramiz Mehdiyev, Azərbaycan Leninkomsomolu (LKGI) sıralarında fərqlənərək 1965-ci ildə LKGI Mərkəzi Komitəsində tələbə-gənclər şöbəsinin təlimatçısı vəzifəsinə yüksəlib, 1967–1968-ci illərdə isə Naxçıvan Vilayət Komsomol Komitəsinin ikinci katibi kimi çalışıb. Elmi dərəcə aldıqdan sonra Mehdiyev 1972-ci ildən Azərbaycan Dövlət Universitetində “Elmi kommunizm” kafedrasında müəllim və baş müəllim kimi pedaqoji fəaliyyət göstərib. Paralel olaraq o, 1970-ci illərin ortalarından etibarən Azərbaycan Kommunist Partiyası (KP) Mərkəzi Komitəsinin aparatında məsul vəzifələr tutmağa başlayıb. 1974-cü ildə KP MK-nın Təbliğat və təşviqat şöbəsində mühazirəçi, sonrakı illərdə Elm və tədris müəssisələri şöbəsinin müdir müavini kimi çalışıb və partiya ideologiyasının gücləndirilməsi işində fəal rol oynayıb. Bu illərdə Mehdiyev getdikcə partiya-siyasi iyerarxiyasında yüksələrək gələcək karyerasının təməlini formalaşdırıb.

- Ramiz Mehdiyevin 1980–1990-cı illərdəki siyasi karyerası necə inkişaf edib?

1980-ci illərin əvvəllərində Ramiz Mehdiyev artıq Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsində yüksək mövqeyə sahib idi. 1978–1980-ci illərdə o, Bakının 26 Bakı komissarı rayonu Partiya Komitəsinin birinci katibi vəzifəsində çalışıb, 1980-ci ildə isə Azərbaycan KP MK-nın Təşkilat-partiya işi şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir. Mehdiyev 1983-cü ilin dekabrında Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin katibi (ideologiya üzrə) seçilərək respublika rəhbərliyinin tərkibinə daxil oldu. 1988–1990-cı illərdə elmi fəaliyyət müstəvisinə qayıdaraq siyasətdən müəyyən fasilə götürdü. Müstəqilliyin əvvəlində – 1990-cı illərin əvvəllərində Mehdiyev aktiv siyasi proseslərdə bir müddət görünməsə də, sonradan onun yenidən böyük siyasətə qayıdışı üçün şərait yarandı.

- Ramiz Mehdiyevin Prezident Administrasiyasındakı fəaliyyəti nədən ibarət olub?

1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra Ramiz Mehdiyev yenidən dövlət işində ön sıralara çıxdı. O, 4 fevral 1994-cü ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatının ümumi şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin olundu, 7 fevral 1995-ci ildə isə Prezident Administrasiyasının rəhbəri postuna yüksəldi. Mehdiyev bu vəzifədə çalışdığı dövrdə Azərbaycanın müstəqillik dövrü dövlət strukturlarının qurulmasında əsas fiqurlərdən birinə çevrildi. 

- 2020-ci ildəki karantin dövründə ailə tədbiri qalmaqalı və ictimai rəy necə idi?

2020-ci ilin avqustunda Ramiz Mehdiyevin ailəsində baş vermiş bir hadisə ölkə gündəminə böyük qalmaqal kimi düşdü. 18 avqust 2020-ci il tarixində Mehdiyevin nəvəsinin toy mərasimi COVID-19 pandemiyası ilə əlaqədar tətbiq olunmuş karantin qaydalarını pozaraq keçirildi. Qeyd edək ki, həmin dövrdə Azərbaycanda toy məclisləri rəsmi qadağada idi. Toydan yayılan video görüntülər sosial şəbəkələrdə geniş müzakirələrə səbəb oldu – ictimaiyyət bu açıq qayda pozuntusuna görə kəskin reaksiya verdi və tədbirdə iştirak edən yüksək vəzifəli şəxslərin cəzalandırılmasını tələb etdi. Tezliklə hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən addımlar atıldı: Abşeron Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə Ramiz Mehdiyevin kürəkəni, sabiq millət vəkili İlham Əliyev və onun qudası Rövşən Mustafayev karantin rejimini pozduqlarına görə 15 sutka müddətinə inzibati həbs olundular. 

- 2025-ci ildə barəsində irəli sürülmüş ittihamlar – hüquqi və ictimai kontekst nədir?

2025-ci ilin oktyabrında Ramiz Mehdiyev barəsində başlanmış cinayət işi ölkə siyasi mühitini sarsıdan bir hadisə oldu. Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin apardığı istintaq çərçivəsində Mehdiyev Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin üç maddəsi – 278.1 (dövlət hakimiyyətini zorla ələ keçirməyə yönələn əməllər), 274 (dövlətə xəyanət) və 193-1.3.2 (cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakı leqallaşdırma) maddələri ilə təqsirləndirildi. Bu ittihamlar faktiki olaraq dövlət çevrilişinə cəhd, Vətənə xəyanət və çirkli pul vəsaitlərinin yuyulması kimi çox ciddi cinayətlərdir. 15 oktyabr 2025-ci ildə Bakı şəhəri Səbail Rayon Məhkəməsi Mehdiyevin barəsində dörd ay müddətinə ev dustaqlığı qətimkan tədbiri seçilməsi haqqında qərar qəbul etdi. Belə yüksək vəzifəli keçmiş məmurun bu cür ağır maddələrlə ittiham olunması ölkə tarixində istisna hal kimi dəyərləndirilir və müşahidəçilər hesab edirlər ki, Mehdiyevin məhkəmə prosesi müasir Azərbaycan tarixinin ən səs-küylü məhkəmə işlərindən birinə çevriləcək. Qanun üzrə göstərilən maddələr hər biri xüsusilə ağır cinayətlər kateqoriyasına daxildir.

- Mətbuatda Ramiz Mehdiyev haqqında nələr müzakirə edilir?

Mətbuatda Mehdiyevin indiyədək layiq görüldüyü “İstiqlal”, “Şöhrət”, “Şərəf” və “Heydər Əliyev” ordenlərindən məhrum edilə biləcəyi qeyd olundu. Hakim Yeni Azərbaycan Partiyası da öz veteran simalarından olan Ramiz Mehdiyevlə yollarını ayırdı. YAP Veteranlar Şurasının sədri Arif Rəhimzadə rəsmi açıqlamasında Mehdiyevin partiyadan xaric ediləcəyini bildirərək “bu cür ağır ittihamlarla suçlanan şəxs partiya üzvü olaraq qala bilməz” dedi

- Ramiz Mehdiyevin elmi fəaliyyəti necə olub? 

Ramiz Mehdiyev siyasi fəaliyyətlə yanaşı, elmi sahədə də çalışıb. O, sosial-siyasi elmlər və fəlsəfə üzrə yüzlərlə elmi əsərin müəllifidir – ümumilikdə 20-dən çox kitab və 400-ə yaxın elmi məqalə yazıb. Mehdiyevin elmi işləri əsasən müasir Azərbaycanın inkişafı, milli ideologiya, dövlət quruculuğu, beynəlxalq münasibətlər və fəlsəfi-siyasi məsələlərin təhlili mövzularını əhatə edir. Onun ən tanınmış əsərləri sırasında “XX əsrin sonunda millətlərarası münasibətlər”, “Azərbaycan: tarix mirası və müstəqillik fəlsəfəsi”, “İnkişafın dialektikası”, “Qloballaşma çağırışları kontekstində Azərbaycan” kimi kitablardan bəhs olunur. Mehdiyevin bir sıra elmi əsərləri müxtəlif dillərə tərcümə edilmiş və ölkənin ideoloji fikir həyatına təsir göstərmişdir. Akademik kimi fəaliyyəti dövründə o, Azərbaycan Fəlsəfə və Sosial-Siyasi Elmlər Assosiasiyasının nəşr etdiyi “Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər” jurnalının redaksiya heyətinə sədrlik edib və elmi kadrların yetişməsinə töhfə verib. Ümumilikdə, Ramiz Mehdiyev ölkənin elmi-fəlsəfi fikrində məhsuldar bir alim və təşkilatçı kimi iz qoyub.

- Ramiz Mehdiyevin təltif və mükafatları hansılardır?

Ramiz Mehdiyev dövlət qulluğundakı uzunmüddətli fəaliyyəti dövründə bir sıra ali dövlət mükafatlarına layiq görülüb. Əsas təltif və mükafatları bunlardır:

SSRİ dövründə iki dəfə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni (1980, 1986)
Azərbaycan Respublikasının “İstiqlal” ordeni (17 aprel 2008) Rusiya Federasiyasının “Dostluq” ordeni (14 may 2008)
Polşa Milli Təhlükəsizlik Bürosunun xatirə medalı (2011)
Azərbaycan Respublikasının “Şərəf” ordeni (17 aprel 2013)
Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeni (16 aprel 2018)
Rusiya Federasiyasının “Şərəf” ordeni (26 aprel 2018)
Azərbaycan Respublikasının “Heydər Əliyev” ordeni (23 oktyabr 2019)
Azərbaycan Respublikasının Nizami Gəncəvi adına Qızıl medalı (22 dekabr 2021)
Bunlarla yanaşı, Ramiz Mehdiyev 2007-ci ildə AMEA-nın həqiqi üzvü (akademiki) seçilmiş, “Həqiqi Dövlət Müşaviri” ali rütbəsi almış və 2001-ci ildə Nyu-York Elmlər Akademiyasının üzvü seçilib. Lakin 2025-ci ildə ona qarşı irəli sürülən ittihamlar fonunda bu təltiflərin geri alınması məsələsi gündəmdədir.

-  Şəxsi həyat və ictimai imici haqqında nə bilinir?

Ramiz Mehdiyev ailəlidir, iki övladı var. Onun qızı Kamilə Mehdiyeva (Aliyeva) tibb elmləri doktoru, professordur, oğlu Teymur Mehdiyev isə Azərbaycan fövqəladə hallar nazirinin müavini vəzifəsində çalışır. Yaxın qohumlarından biri olan kürəkəni İlham Əliyev 2020-ci ildə baş vermiş məlum karantin pozuntusu olayında cəzalandırılması ilə gündəmə gəlib. Mehdiyevin həyat yoldaşı barədə ictimaiyyətə açıq məlumat azdır, ümumən o, şəxsi həyatını media və cəmiyyətdən uzaq tutan birisi kimi tanınır.

- Ramiz Mehdiyevin hansı əmlakları müsadirə edilə bilər?

Mehdiyevə aşağıdakı əmlaklar aid edilir:

Novxanıda yerləşən üzüm bağları, Bakı, Abşeron və Goranboy rayonlarında ümumilikdə 216 hektar kənd təsərrüfatı torpaqları, o cümlədən Novxanıda 155 hektar və Xınalıq kəndində 50 hektar sahə.

Bundan başqa, Mehdiyevin həyat yoldaşı Qalina Mehdiyevanın adına Maştağada 892 sot, qızı Kamilə Əliyevanın adına isə 240 sot torpaq qeydiyyatdadır. Ailənin nəvəsi Nigar Mehdiyeva 2008-ci ildə Bakıda qeydiyyatdan keçmiş Media FM radiostansiyasının sahibi olan Digital Media MMC-də paya sahibdir.

Kamilə Əliyevaya İstiqlaliyyət küçəsi, 11 ünvanında yerləşən mənzil məxsusdur: həmin ünvan İnfonet MMC və Caspian Telekom MMC-nin hüquqi ünvanıdır. Bundan əlavə, Mehdiyevə Dilarə Əliyeva küçəsi, 251A ünvanında bir sıra obyektlər, o cümlədən Topaz və Qala-R.L Mənzil Tikinti Kooperativləri (MTK), NLT MMC və Premium Store MMC aid edilir. 

Siyahıda həmçinin NLT, Servis, Grand Palace, Astoriya, Astoriya Tibb Mərkəzi MMC (2020-ci ildən — German Hospital) və 2014-cü ildə açılmış, sahəsi 5 min m²-dən çox olan Qrandezza Ticarət Mərkəzi MMC qeyd olunur.

Həmçinin 50 milyon manat nizamnamə kapitalı olan BTB ASC bankının 75%-i Mehdiyevin nəvəsinə məxsusdur. O, eləcə də BTB Lizinq ASC və BTB Kapital İnvestisiya Şirkəti ASC-nin təsisçisidir.

Bundan başqa, Ramiz Mehdiyev Əhmədli qəsəbəsində yerləşən Şərq-Qərb nəşriyyatı ilə əlaqələndirilir. Həmin ərazidə agentliyin binasında 408 mənzilli 16 mərtəbəli yaşayış binası və yaxınlıqda daha bir 16 mərtəbəli bina inşa olunub. Əlaqəli şirkətlər arasında Şərq-Qərb Nəşriyyat Evi MMC və Qlobal East West MMC göstərilir.

Ailəyə həmçinin “Sədərək” və “Binə” ticarət mərkəzlərində paylar, eləcə də bir neçə villa aid edilir: Bakıda Tbilisi prospektində (36 sot, satış qiyməti 8 milyon dollar), həmçinin Göyçay, Şamaxı və Göygöl rayonlarında yerləşən bağ evləri.

Qeyd edək ki, Ramiz Mehdiyevin ittiham olunduğu maddələr təqsirləndirilən şəxsin əmlaklarının müsadirə olunmasını da nəzərdə tutur.