Siz gün ərzində on dəfələrlə övladınıza “təşəkkür et” xatırlatması edirsiniz, amma o ya susur, ya da sözləri mızıldayır?
Sanki bu tərbiyəsizlik kimi görünür, amma problemin kökləri daha dərindir. Əksər valideynlər elə bir səhv edirlər ki, nəticədə uşaqlar təşəkkür etməyə ehtiyac duymurlar.
Lent.az bu problemlərlə bağlı bəzi məlumatları təqdim edir:
Problem haradadır?
Bu nə tənbəllik, nə də inadkarlıqdır – bu, emosional bağın olmamasıdır. Amma səhvi anlasanız, bunu asanlıqla düzəldə bilərsiniz. Səhv ondadır ki, siz uşaqlardan nəzakət tələb edirsiniz, amma onun mənasını izah etmirsiniz.
Uşaq “təşəkkür edirəm” sözünü yalnız bir şərt kimi təkrarlayır – ya sizi razı salmaq, ya da cəzanın qarşısını almaq üçün. Lakin bu sözün əsl möcüzəsi səylərin dəyərini anlamaqdadır.
Təşəkkürün dəyərini necə başa salmaq olar?
Təsəvvür edin: uşaq hədiyyə alır, siz isə deyirsiniz: “Xala üçün təşəkkür et”. O, əmri yerinə yetirir, amma niyə təşəkkür etməli olduğunu anlamır.
İndi isə fərqli yanaşaq:
“Xala bu oyuncağı sənin üçün xüsusi seçdi, vaxt və pul sərf etdi. Səncə, o, ‘təşəkkür edirəm’ eşitsə, necə hiss edər?”
Bu yanaşma adi nəzakət qaydasını duyğularla zənginləşdirir.
Uşaqlar təşəkkür etməyi öyrənməlidirlər
Onlar doğularkən təşəkkür etməyin mənasını bilmirlər. Siz onlara hər “təşəkkür edirəm” arxasında birinin zəhmətinin, diqqətinin və sevgisinin dayandığını göstərməlisiniz.
Məsələn, səhər yeməyi verərkən:
Siz “Təşəkkür et!” demək əvəzinə belə deyə bilərsiniz:
“Sənin üçün erkən qalxıb blinçik hazırladım. Sən bunu görəndə mənim üçün xoş olur”. Bu halda, uşaq sizin əziyyətiniz və öz reaksiyası arasında əlaqəni başa düşəcək. Uşaqlarınızı səmimi təşəkkür etməyə öyrədin. Valideynlər çox vaxt uşaqları tərifləyərkən quru ifadələr işlədirlər:
“Aferin, oyuncaqlarını yığdın” – bu, sadəcə qiymətləndirmə kimidir.
Daha səmimi ifadələr istifadə edin:
“Çox sağ ol ki, mənə divanı boşaltmağa kömək etdin! İndi birlikdə cizgi filmə baxa bilərik”. Bu, uşağa onun hərəkətlərinin həyatı daha gözəl etdiyini göstərir, sadəcə qaydalara əməl etmədiyini deyil. Uşağın “təşəkkür edirəm” deməsini dərhal gözləməyin. Uşaq hədiyyə aldıqda sevinir, qonaqlar arasında sıxıla bilər və həmin an təşəkkür etməyə hazır olmaya bilər.
Dərhal “Təşəkkür et!” demək əvəzinə axşam belə bir sual verin:
“Xatırlayırsan, nənən sənə kitab gətirdi? Ona nə demək istərdin?”
Uşaq öz təşəkkürünü SMS, açıqca, ya da növbəti görüşdə qucaqlaşmaqla ifadə edə bilər. Səmimi təşəkkür uzun müddət xatırlanır.
Əsas qayda – özünüz nümunə olun!
Uşaqlar sizin necə təşəkkür etdiyinizi müşahidə edirlər. Əgər siz yalnız avtomatik “sağ ol” deyirsinizsə, onlar da bunu sadəcə bir formallıq kimi qəbul edəcəklər.
Daha emosional ifadələr işlədin:
“Bu gün mənə çox kömək etdiniz”. Bu, uşağa təşəkkür etməyin münasibətləri daha isti etdiyini öyrədir.
Təşəkkür etməyi oyuna çevirin
“Xeyirxahlıq ağacı” çəkin və uşaq kiməsə səmimi təşəkkür etdikdə ora bir yarpaq əlavə edin.
Hər axşam 3 şey üçün minnətdarlığınızı ifadə edin.
Məsələn: “Şokolad üçün sağ ol” və “Yağış kəsildiyi üçün sağ ol”. Bir il sonra onun dünyaya baxışının necə dərinləşdiyini görəcəksiniz.
Valideynlərin ən böyük səhvi
Onlar düşünür ki, nəzakət yalnız təzyiqlə öyrədilə bilər. Lakin “təşəkkür edirəm” sadəcə bir söz deyil – bu, bir emosiyadır. Əgər siz uşağınıza bu hissi yaşamağı öyrətsəniz, o, təşəkkür etməyi öz istəyi ilə, səmimi bir şəkildə edəcək. Və bunu sizin gözlədiyiniz üçün yox, həqiqətən təşəkkür etmək istədiyi üçün edəcək.