Tarixdəki ən güclü və dəhşətli sunami: 500 metrdən yüksək dalğa necə yarandı?

Lent.az tarixin ən güclü sunamisi barədə məlumat verir.

1958-ci ilin yayında Alyaskanın Lituya körfəzində tarixdə ən böyük sunami baş verib. 7,8 bal gücündə zəlzələ nəhəng qaya kütləsini dağıdıb və bu, hündürlüyü yarım kilometrə çatan nəhəng dalğanın yaranmasına səbəb olub.

Lituyadakı sunaminin hündürlüyü "Empire State Building"in hündürlüyünü keçib. Şahidlər bu hadisəni dəhşətli mənzərə kimi qiymətləndiriblər: 160 km/saat sürətlə hərəkət edən sunami qayıqları sözün əsl mənasında süpürüb və açıq dənizə atıb. Fəlakət səngidikdən sonra Lituya sahillərində yalnız xarabalıqlar qalıb.

Narahat körfəz

Lituya körfəzi, prinsipcə, narahat təbiəti ilə məşhurdur. Onun uzunluğu təqribən 14 kilometrdir, körfəzin girişi dardır və 10 kilometrdən çox deyil. Körfəzin Alyaskanın qayaları və buzlaqları arasında yerləşməsi onu çətin və sirli edir.

Lituyanın dərinliyi təxminən 220 metrdir. Balıqçılar burada vaxtaşırı qayıqların yoxa çıxdığını müşahidə etdilər - sonradan alimlər təsdiq etdilər ki, plitələrin hərəkəti və yeraltı təkanlar səbəbindən bu ərazidə dəniz narahatdır, hər 25 ildən bir sunami baş verir.

Megatsunaminin gücü

Lituya körfəzini bürüyən meqasunaminin hündürlüyü 524 metr olub. Dalğa bütün ağacları, binaları və bitki örtüyünü asanlıqla süpürüb, qayıqları və gəmiləri açıq dənizdə çöp kimi oynadıb.

Lituya sunamisi bəşər tarixində ən böyük sunami hesab olunurdu. Əvvəlki lider "cəmi" 192 metr hündürlüyü olan Icy Bay sunamisi idi.

Asteroidin təsiri

Sunaminin əsas səbəblərindən biri zəlzələ nəticəsində süxurların yıxılmasıdır. Alimlər bu prosesi nəhəng qüvvəyə görə asteroidin düşməsi ilə müqayisə edirlər.

Fəlakətdən sonra tədqiqatçılar suyun səviyyəsinin 30 metr aşağı düşdüyü buzaltı gölə diqqət yetirdilər. Mütəxəssislər körfəzin coğrafiyası və zəlzələyə səbəb olan nasazlığın olması səbəbindən yeni sunami ehtimalının yüksək olacağı barədə xəbərdarlıq edirlər.

Dalğanın nəticələri

Lituyadakı sunaminin nəticələri dağıdıcı oldu - onları hələ də kosmosdan görmək olar. Bir vaxtlar sıx meşələrlə örtülmüş sahil, bitki örtüyündən tamamilə məhrum olan hamar qaya kimi oldu. Yaxınlıqdakı Yakutat kəndində kommunal şəbəkələrə, rabitə və körpülərə ziyan dəyib. 5 nəfər bu fəlakətin qurbanı oldu və onlar hadisənin episentrində qaldılar - şükürlər olsun ki, buxtada əhali az idi.