Dinozavrlar geri qayıda bilərmi? - Elm adamları nə deyir?

1993-cü ildə yayımlanan “Yuranın Parkı” filminə baxıb, “Bu, həqiqətən də baş verə bilərmi? Dinozavrlar nə vaxtsa geri qayıda bilərmi?” deyə düşünmüsünüzmü? Elm adamları bu mövzuda müxtəlif açıqlamalar veriblər!

Dinozavrların aramıza qayıtması ideyası bəziləri üçün çox valehedici olsa da, bəziləri üçün olduqca qorxulu görünə bilər. Elm adamları dinozavrları hər il sürətini azaltmadan geri qaytarmağın mümkün imkanlarını araşdırmağa davam edirlər.

Lent.az ətraflı təfərrüatları təqdim edir.

Hətta real həyatda yaşayan alimlər də təkamül prosesinin bizi Tyrannosaurs dövrünə qaytarıb-qaytarmayacağı ilə maraqlanırlar. Lakin London Təbiət Tarixi Muzeyinin onurğalılar üzrə paleontoloqu Susie Maidment, “Yura Parkı”nda olduğu kimi milyonlarla ildir kəhrəba içərisində saxlanılan DNT ilə dolu ağcaqanadın nəsli kəsilmiş dinozavrın yenidən qurulmasına kömək edə biləcəyi fikrini rədd etdi.

“Bizdə dinozavrlar dövründən qalmış ağcaqanadlar və dişləyən milçəklər var. Onlar kəhrəba içərisində qorunub saxlanılır”, - Maidment açıqlamasında bildirib.

Onun sözlərinə görə, ancaq kəhrəba əşyaları yumşaq toxumaları deyil, qabığı qorumağa meyllidir. Beləliklə, ağcaqanadların içindəki qanı kəhrəbada saxlaya bilməzsiniz.

Tədqiqatçılar dinozavr qalıqlarında qan damarları və kollageni tapdılar, lakin bu komponentlərdə faktiki dinozavr DNT-si yoxdur. Kollagen yaxud digər bütöv zülallardan fərqli olaraq, DNT çox kövrəkdir. Günəş işığının və suyun təsirinə qarşı həssasdır. Fosil qeydlərindəki ən qədim DNT-nin təxminən 1 milyon il yaşı var, dinozavrların isə təxminən 66 milyon il əvvəl nəsli kəsilib.

Böyük Britaniyanın Northampton Universitetinin genetiki Camal Nasir dinozavrların ölümdən təkamül yolu ilə meydana gəldiyi fikrini istisna etməyəcəyini bildirib. Onun fikrincə, təkamül sabit və ya planlı deyil. Başqa sözlə, hər şey ola bilər.

“Təkamül əsasən stoxastikdir (təsadüfi olaraq müəyyən edilir) və mütləq irəliyə doğru getməli deyil. Birdən çox istiqamətə malik ola bilər. Məncə, dinozavrlara qayıtma ehtimalı daha yüksəkdir, çünki dinozavrların yaranma elementləri artıq oradadır”.

Nasir, dinozavrların yenidən ortaya çıxması üçün əlbəttə ki, uyğun şərtlərin olması lazım olduğuna diqqət çəkib: “Açığı, bizim nəzarətimizdən kənarda bizim genomlarımızı, fiziologiyamızı və davranışlarımızı poza biləcək viral epidemiyaları təsəvvür etmək olar”. Bu, təkamülün qədim sürünənləri yenidən kəşf etməyə doğru irəliləməsi üçün uyğun şərait yarada bilər.

Maidment həmçinin bildirib ki, dinozavrlar heç vaxt tamamilə yox olmayıb. Onun sözlərinə görə, quşlar ət yeyən dinozavrlardan təkamül keçiriblər. Buna görə də ciddi bioloji tərifə görə, bu ortaq əcdaddan yaranan hər şey eyni anatomik xüsusiyyətləri paylaşan dinozavrdır.

“Dinozavrların nəsli kəsilib deyirlər, ancaq quş olmayan dinozavrların nəsli kəsilib. Quşlar dinozavrlardır və quşlar hələ də təkamüldədir. Ona görə də biz mütləq yeni quş növlərinin inkişaf etdiyini görəcəyik və onlar dinozavrların yeni növləri olacaq”.

Bəzi elm adamları hətta təkamül prosesi ilə məşğul olur, toyuğu “toyuq dinozavrı” adlanan dinozavr halına gətirməyə çalışırlar. Vaşinqton Universitetinin Burke Muzeyinin tədqiqatçısı Cek Horner daha əvvəl demişdi ki, bu heyvan, əgər nəticə verərsə, dinozavrın replikası deyil, dəyişdirilmiş toyuq olacaq.