Niyə Avropa çempionatında üçüncü yer uğrunda görüş yoxdur? - Məsələnin TARİXİ

Avropa çempionatında üçüncü yer uğrunda görüşlər: Kim bürünc qazanıb?

1960-cı ildə Avropa Kubokunun debütündən 1980-ci ilə qədər Avropa Futbol Çempionatının üçüncü yeri uğrunda oyun keçirilib.

Lent.az-ın xarici KİV-ə istinadən məlumatına görə, ilk beş turnirdə (1960, 1964, 1968, 1972, 1976) final mərhələsi iki yarımfinal, bir final və bir bürünc medal oyunu formatında keçirilib.

Bu "təsəlliverici finallardan" birində gələcək Avropa çempiopnatının ilk uduşlarının ən uğurlu komandalarından biri olan SSRİ komandası (çempion-1960, vitse-çempion-1964 və -1972) iştirak edib. 1968-ci ildə SSRİ komandası bürünc mükafatlar uğrunda mübahisədə İngiltərəyə məğlub olub.

1980-ci ildə dörd komandadan ibarət iki qrupdan ən yaxşı komandalar finala çıxıb və 3-cü yer uğrunda görüşdə dördlüklərin ikinci yerlərinin komandaları qarşılaşıb. Beləliklə, Çexoslovakiya və İtaliya bürünc üçün oynayıblar, qalibi müəyyənləşdirmək üçün penaltilər seriyasına ehtiyac yaranıb.

• 1960: Çexoslovakiya – Fransa – 2:0

• 1964: Macarıstan - Danimarka - 3:1 əlavə vaxtda.

• 1968: İngiltərə - SSRİ - 2:0

• 1972: Belçika – Macarıstan – 2:1

• 1976: Hollandiya - Yuqoslaviya - 3:2 əlavə vaxtda

• 1980: Çexoslovakiya - İtaliya - 1:1, penaltilər - 9:8

Avropa çempionatında 3-cü yer uğrunda görüş niyə ləğv edilib?

Avropa çempionatında 3-cü yer uğrunda oyun 1980-ci ildə İtaliyada keçirilən final turnirindən sonra ləğv edilib. 1980-ci il iyunun 21-də keçirilən son bürünc medal görüşündə Neapoldakı “San-Paolo” stadionunda Çexoslovakiya İtaliyaya qalib gəlib (1:1, penaltilər - 9:8). Avropa Futbol Assosiasiyaları İttifaqı (UEFA) bir neçə səbəbə görə üçüncü yer uğrunda oyunun keçirilməsini dayandırıb.

Birincisi, Avro-1980-nin ev sahibinin iştirakı ilə keçirilən bu oyun tamaşaçılar və futbolçular arasında böyük maraq doğurmayıb. Bürünc uğrunda oyundan əvvəl italyanlar üçün 40 mindən çox azarkeş, Çexoslovakiya ilə görüşə isə 24 652 tamaşaçı gəlib.

Oyunun özü çox darıxdırıcı olub və futbolçular meydanda “piyada” hərəkət ediblər. Bürünc qazanmaq imkanı İtaliyanı o qədər də həvəsləndirməyib, çünki ev turnirində komanda qızıl qazanmaq arzusunda olub.

Bütün Avropa çempionatlarında 3-cü yer uğrunda oyunlara baxanların statistikası aşağı olub: 1960-cı ildə 9000 tamaşaçı (finalda 18 min idi), 1964-cü ildə - 3,800 (final - 79 min), 1972-ci ildə - 6,100 (final - 43 min), 1976-cı ildə - 6700 (final - 30 min) tamaşaçı gəlib.

Avropa çempionatında 3-cü yer uğrunda oyunun ləğv edilməsinin digər səbəbi maliyyə və təşkilati məsələlər olub. Əlavə bir oyunun keçirilməsi xərcləri artıb və əlavə resurslar tələb edib. 1980-ci il Avropa Çempionatı aşağı TV reytinqləri göstərib, turnirdə hər oyuna orta hesabla 1,93 qol vurulub. Avropa çempionatları tarixində yalnız bir dəfə daha aşağı göstərici qeydə alınıb - 1968-ci ildə hər oyuna orta hesabla 1,4 qol.

Üçüncü səbəb: Avro 1980-dəki qalmaqallar. Qrup turnirinin püşkatma mərasimi zamanı italyanlar gözlənilmədən əvvəlki Avropa çempionatının finalçıları Almaniya və Çexoslovakiya və 1978-ci il dünya çempionatının finalçısı Hollandiya ilə dördlüyə düşə bilməyiblər. “Skuadra Adzurra” İngiltərə, Belçika və İspaniyanı rəqib kimi qəbul edib. Sonra jurnalistlər nəzəriyyəni müzakirə ediblər, lakin bunu sübut edə bilməyiblər.

Bundan başqa, Belçika ilə oyunda (1:1) ingilis azarkeşlər kütləvi dava ediblər. İngilislər əvvəlcə rəqiblərin sektoruna dırmaşıblar və bu səbəbdən oyun dayandırılmalı olub. Görüşün sonunda britaniyalılar dayanmayıb və Turin Olimpiya Stadionundan kənarda belçikalılara qalib gəlib.

Daha sonra Böyük Britaniya kraliçası II Yelizaveta hadisəyə görə üzr istəyib.
Avro-1980-də baş verən böyük qalmaqallar, tamaşaçı marağının olmaması və İtaliyadakı turnirdəki aşağı performans UEFA-nın da bürünc medal görüşünü keçirməkdən imtina etməsinə səbəb olub.
3-cü yer uğrunda oyunu olmayan Avropa çempionatı yarımfinalçılarının cütləri: bürünc medalçı hesab edilənlər

1984-cü ildən Avropa çempionatında 3-cü yer uğrunda görüşlər dayandırılıb. İştirakçıların sayı artırıldıqdan və format dəyişdirildikdən sonra Avropa çempionatında yarımfinalda uduzan millinin hər ikisi turnirlərin bürünc medalçısı hesab olunur. 1980-ci ildən final turnirinə 8 komanda, 1996-cı ildən 16, 2016-cı ildən isə 24 komanda çıxıb.

Üçüncü yer uğrunda görüş ləğv edildikdən sonra Avropa Çempionatının ½ finalında iştirak edən cütlüklər aşağıdakı kimidir:

• 1984: Portuqaliya və Danimarka

• 1988: Almaniya və İtaliya

• 1992: Hollandiya və İsveç

• 1996: İngiltərə və Fransa

• 2000: Portuqaliya və Hollandiya

• 2004: Çexiya və Hollandiya

• 2008: Rusiya və Türkiyə

• 2012: Portuqaliya və Almaniya

• 2016: Uels və Almaniya

• 2020: İspaniya və Danimarka

• 2024: Fransa və Hollandiya

UEFA milli komandalara cəmi iki dəfə bürünc medal verib: 2008-ci ildə Rusiya və Türkiyəyə, 2012-ci ildə isə Portuqaliya və Almaniyaya. 2016-cı ildən Avropa futbolunun idarəedici orqanı bürünc medalları ləğv edib.