İnsanlar niyə yaşlanır?

Alimlər hesab edirlər ki, qocalmağa bir çox amillər təsir edir. Orqanizmdə qocalma prosesini qiymətləndirə bilən xüsusi bioloji göstəricilər var. Belə əsas elementlərdən biri telomerlərdir. Bunlar xromosomların uclarında qısa DNT uzantılarıdır.

Lent.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, araşdırmalara görə, hüceyrələr bölündükdə telomerlər kritik nöqtəyə çatana qədər qısalır və bu hüceyrənin həyat dövrünün sonunu göstərir. Bu mexanizm problem yarada biləcək mutasiyaların yığılmasının qarşısını alır.

Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, telomer uzunluğu xronoloji yaşdan daha az dəqiq yaşlanma göstəricisi ola bilər.

Kişilərdə və qadınlarda qocalmanın unikal bioloji əlamətləri var. Kişilər bəzi hüceyrələrdə Y xromosomunu itirə bilər və qadınlar menopoza girirlər. Bu dəyişikliklər onların sağlamlığına təsir edir. Yaşlanma həmçinin müxtəlif insanlarda müxtəlif dərəcədə baş verə bilən orqan və toxumaların aşınması ilə əlaqələndirilir. Buna görə xərçəng, demans və osteoartrit kimi xəstəliklər yaşlı insanlarda daha çox olur, görmə və eşitmə illər ərzində pisləşə bilər.

Ancaq qocalma təkcə biologiya deyil, həm də daxili vəziyyətimizlə bağlıdır. Araşdırmalar göstərir ki, əvvəllər psixi xəstəlikləri olan insanların bioloji yaşı onların xronoloji yaşından daha böyük ola bilər. Məsələn, bipolyar pozğunluğu olan insanların 2 il daha sürətli qocaldığını göstərən biomarkerlər var.

Digər tədqiqatlar göstərir ki, havanın çirklənməsi və ya stresə məruz qalma qocalma prosesinə təsir edir. Bəziləri hətta Progeriya və ya telomer problemləri kimi tibbi şərtlərə görə daha erkən yaşlana bilər.

Gənc hiss etmək sağlamlığın göstəricisi ola bilər. Bəzi elm adamları da hesab edirlər ki, həyata müsbət baxış bizi yaxşı formada saxlamaqla qocalma prosesinə təsir edir. Koqnitiv funksiya, fiziki vəziyyət və sosial əlaqələr də bizim yaş duyğumuza təsir göstərir.