Qocalmanı sürətləndirən əsas SƏBƏB AÇIQLANDI

Həyat tərzimiz qocalma sürətinə birbaşa təsir edir. Lakin bizi ən çox yaşlandıran şeylər qidalanma və ya pis vərdişlər deyil.

Lent.az-ın məlumatına görə, amerikalı alimlər intensiv təhsil və peşəkar məsuliyyətlər nəticəsində yaranan stress telomerlərin - DNT-ni qoruyan xromosomların uclarının azalması hesabına hüceyrə qocalmasını əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirdiyini aşkar ediblər.

Miçiqan Universitetinin rəhbərliyi ilə rezidenturada oxuyan 250 tibb tələbəsi arasında aparılan araşdırma xroniki stressin molekulyar səviyyədə dərin təsirlərini ortaya çıxarıb.

Bəs telomerlər nədir və onların uzunluğu niyə vacibdir?

Telomerlər, hüceyrə bölünməsi zamanı genetik materialın zədələnməsinin qarşısını alan xromosomların uclarında olan qapaqlardır. Bədən yaşlandıqca telomerlər təbii olaraq qısalır, nəticədə hüceyrə bölünməsini məhdudlaşdırır və onun ölümünə səbəb olur. Buna görə də, telomer uzunluğu bioloji yaşı və hüceyrə canlılığını əks etdirən biomarker hesab olunur.

Tədqiqat nəticələri

Alimlər apardıqları sınağa başlamazdan əvvəl və başa çatdıqdan sonra yük və gərginlik maksimum həddə çatdıqda tələbələrdə telomerlərin uzunluğunu ölçüblər. Məlum olub ki, intensiv məşq telomerlərin qısaldılmasını normaldan altı dəfə tez sürətləndirir ki, bu da əhəmiyyətli bioloji qocalmaya bərabərdir. Xüsusilə qeyd olunub ki, stress səviyyəsi daha yüksək və dərs yükü daha çox olan tələbələrin telomerləri təhsil müddətinin sonunda ən qısa göstəriciyə malik olub.

Ümumi sağlamlığa və risklərə təsir

Qısaldılmış telomerlər təkcə vaxtından əvvəl qocalma ilə deyil, həm də ürək-damar xəstəlikləri, diabet, bəzi xərçəng növləri və nevroloji xəstəliklər kimi xroniki xəstəliklərin riskinin artması ilə əlaqələndirilir. Stressə xroniki məruz qalma və sıx iş qrafiki də idrak funksiyasına təsir edərək yaşa bağlı dəyişikliklərə qarşı həssaslığı artırır.

Telomer qısalmasını yavaşladan amillərə yanaşmalar

Telomerlərin qısalmasını yavaşlatmaq üçün mütəxəssislər stresin idarə edilməsi strategiyalarını həyata keçirməyi tövsiyə edirlər: meditasiya, nəfəs alma təcrübələri, müntəzəm məşq və sağlam pəhriz stressin hüceyrələrə təsirini qismən kompensasiya edə bilər. Antioksidantlar və B vitamini, həmçinin omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngin qidaların istehlakı telomerlərin uzunluğunu qorumağa kömək edir.