Azərbaycanlı ailəsində doğulan, arvadı faciəli şəkildə ölən İranın yeni prezidenti – ONU TANI

İranda keçirilən prezident seçkilərində islahatçı namizəd Məsud Pezeşkian qalib gəlib. Bu barədə ölkənin Daxili İşlər Nazirliyi bütün bülletenlərin hesablanmasından sonra məlumat verib.

Lent.az "Onu tanı" layihəsində bu gün 16 milyon 384 min nəfərin səsini qazanaraq İran prezidenti seçilən Məsud Pezeşkiandan bəhs edəcək

Məsud Pezeşkian İranın görkəmli dövlət xadimidir, 1997-ci ildən dövlət vəzifələrində çalışır. İslahatçı siyasətçi prezidentlik ambisiyalarını 2024-cü ilin yayında bundan əvvəlki dövlət başçısının təyyarə qəzasında ölümündən sonra açıqlamışdı.

Uşaqlıq və gənclik illəri

Məsud Pezeşkian 1954-cü il sentyabrın 29-da İranın Mehabad şəhərində azərbaycanlı kişi və kürd qadının dindar ailəsində anadan olub. Gənc iranlı məktəbi bitirdikdən sonra Urmiyəyə gedib, kənd təsərrüfatı texnikumunda oxuyub və qida sənayesi üzrə diplom alıb.

1973-cü ildə ordu sıralarına çağırılıb və Əfqanıstanla sərhəddə yerləşən Zabol Şahrestanında hərbi xidmət keçib. Doğma vilayətinə qayıdan gənc tibb institutunda müalicə işləri üzrə bilik əldə edib.

1980-ci ildə ərazi mübahisələri və iki ölkə arasında Fars körfəzində liderlik uğrunda mübarizə fonunda başlayan silahlı İran-İraq münaqişəsi zamanı həkim uşaqların da olduğu ixtisaslaşdırılmış dəstələr hazırlayıb, döyüş əməliyyatlarında iştirak edib. Müharibədən sonra 1994-cü ildən beş il rektor kimi rəhbərlik etdiyi Təbriz Tibb Elmləri Universitetində cərrahiyyənin əsasları üzrə təhsil alıb. İranın Tibb Elmləri Universitetində ürək cərrahiyyəsi üzrə ixtisaslaşıb.

Məsud Pezeşkianın karyerası

Məsud Pezeşkianın siyasətçi tərcümeyi-halı 1997-ci ildə, o, Məhəmməd Hatəminin prezidentliyi zamanı səhiyyə nazirinin müavini vəzifəsini tutması ilə başlayıb. 2001-ci ildə o, dörd il işlədiyi nazirliyin rəhbəri vəzifəsini qəbul edib, 2002-ci ilin payızında ölkədə dərman qıtlığı və yüksək tibbi tariflərlə bağlı problemlərə görə parlament üzvlərinin başlatdığı impiçmentin aradan qaldırılmasına rəhbərlik edib.

O vaxtdan bəri siyasətçi beş dəfə Təbriz, Asku və Azərşəhr rayonlarının İslam Məşvərət Şurasında, başqa bir şəkildə Məclis kimi tanınan nümayəndəsi olub. 2016-2020-ci illərdə o zamankı prezident Həsən Ruhani ilə əlaqəli fraksiyanı təmsil edərək parlamentin birinci vitse-spikeri vəzifəsini icra edib.

Pezeşkian bütün karyerası ərzində ictimaiyyətin diqqətini cəlb edən bir neçə mühüm açıqlamalar verib. 2003-cü ildə fotoları bütün dünya mediasında yayılan iranlı kanadalı jurnalist Zəhra Kazeminin Tehran həbsxanasında vəfatından sonra onun ölümünün səbəbi kimi kəllədaxili qansızma olduğunu deyən məmur xarici mütəxəssislərin davam edən istintaqa müdaxiləsinə qarşı çıxıb, İranın bu məsələni təkbaşına həll etmək qabiliyyətini vurğulayıb.

2018-ci ildə o, Birləşmiş Ştatların təşəbbüsü ilə iqtisadi problemlərə qarşı çıxmaq üçün ştatın bütün yüksək vəzifəli məmurlarının daxil olacağı vahid komanda strukturunun yaradılmasının tərəfdarı olduğunu bildirib. İki il sonra o, ABŞ-ın İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunu terror təşkilatı elan etməsini pisləyib və milli təhlükəsizliyin təmin edilməsində elit hərbi-siyasi formasiyanın mühüm rolunu vurğulayıb.

Mehabad əsilli şəxs prezidentlik ambisiyalarını ilk dəfə 2013-cü ildə İran hökumətinin başçısı seçkilərində iştirak edərkən açıqlamışdı. Düzdür, o, digər namizəd Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncaninin xeyrinə öz namizədliyini geri götürüb. 2021-ci ildə prezidentliyə namizədliyini irəli sürən Pezeşkiyanın namizədliyini Konstitusiyanın Mühafizəçiləri Şurası rədd edib.

Şəxsi həyatı

1994-cü ildə Məsud Pezeşkianın ginekoloq işləyən həyat yoldaşı və oğlundan biri avtomobil qəzasında həlak olub. Ürək parçalayan şəxsi hadisədən sonra iranlı yenidən ailə qurmamaq qərarına gəlib və qızı və iki oğlunu təkbaşına böyüdüb. Bu gün X sosial media hesabında özünü “ər, ata və baba” kimi təqdim edir.

Məlumdur ki, siyasətçinin qızı Zəhra Pezeşkian Tehranın Şərif Texnologiya Universitetində analitik kimya üzrə təhsil alıb və neft-kimya şirkətində işləməyə başlayıb. Məsudun böyük oğlu Yusef Pezeşkian bacısı ilə eyni universitetdə oxuyub, fizika üzrə doktorluq müdafiə edib və hazırda Səhənd Texnologiya Universitetində müəllimlik karyerası qurur.

Ən kiçiyi Mehdi Pezeşkian xaricdə təqaüdlə təhsil alıb, sonra İrana qayıdıb və hazırda elektrotexnika üzrə dissertasiya müdafiə etməyə hazırlaşır.

Maraqlı faktlar

1. Soyadının -ian sonluğu ilə bitməsinə baxmayaraq, siyasətçi erməni deyil, milliyyətcə azərbaycanlıdır. Üstəlik, o, Ermənistan və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ ərazisi ətrafında etnosiyasi münaqişə kontekstində də daxil olmaqla, anti-erməni fikirləri ilə tanınır.

2. İranlı Quran elminin tədrisi ilə məşğul olur, həmçinin şiə müsəlmanları üçün müqəddəs olan “Belağət yolu”nu İmam Əli ibn Əbu Talibə aid edilən xütbələr, məktublar və kəlamlar toplusunu açıq şəkildə oxuyur.

3. Ürək cərrahı Təbriz Tibb Elmləri Universitetinin ürək-damar araşdırmaları mərkəzi tərəfindən nəşr olunan “Ürək-damar və torakal tədqiqatlar” jurnalının baş redaktorudur.