Uşaqlarda stress baş zərbəsindən daha təhlükəlidir

Ohayo Dövlət Universitetinin alimləri etiraf ediblər ki, uşaqlıqda baş verən stress baş zərbəsindən daha təhlükəli ola bilər. Çünki bu, beyindəki genlərin səviyyəsinə daha güclü təsir göstərir.

Lent.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, uşaqlarda baş zədələri xüsusən də, yıxılma nəticəsində yaranan travmalar gələcəkdə əhval-ruhiyyə və sosial davranış pozuntuları ilə əlaqələndirilə bilər.

Bundan əlavə, uşaqlıqda mənfi təcrübələrin yaratdığı həddindən artıq stress, yetkinlik dövründə ruhi xəstəlik və maddə asılılıq riskini yüksəldir. İndi ekspertlər bu iki amilin birlikdə beyinə necə təsir edə biləcəyini anlamağa qərar veriblər.

Müəlliflər siçovullar üzərində apardıqları təcrübədə erkən həyat stressinin əvvəllər düşünüldüyündən daha ciddi sağlamlıq nəticələri yarada biləcəyini aşkar ediblər. Tədqiqatçılar mənfi təcrübənin təsirlərini təqlid edən stress yaratmaq üçün 14 gün ərzində yeni doğulmuş siçan balalarını müvəqqəti olaraq analarından ayırıblar. Daha sonra alimlər heyvanların beyninin hipokampus bölgəsində gendəki dəyişiklikləri tədqiq ediblər.

Məlum olub ki, stressin özü, eləcə də travmatik beyin zədəsi (TBI) ilə birlikdə beyin plastikliyi ilə əlaqəli həyəcanverici və inhibitor neyronlarda yolları aktivləşdirir. Bu, beynin yeni travma epizodlarına hazırlaşdığını və ona uyğunlaşmaq üçün aktiv şəkildə dəyişdiyini göstərə bilər ki, bu da ömürlük təsirlərlə nəticələnir. Bundan əlavə, hər iki vəziyyət oksitosinlə əlaqəli siqnallara təsir edib: tək stress və TBI ilə birlikdə hormonu aktivləşdirib, lakin stress olmadan travmatik beyin zədəsi onu yatırıb.

Sonrakı təcrübələr göstərib ki, uşaqlıq stresinə məruz qalan subyektlər riskli davranışlara daha çox meyllidirlər. Bu, həmçinin erkən həyat stressi yaşayan insanların DEHB və maddə istifadəsi riskinin artmasına dair mövcud sübutlarla uyğundur.