II Filipp: Davakar, əyyaş hökmdar, dahinin atası...

Arqead sülaləsindən olan II Filipp 359-336-cı illərdə Makedoniya dövlətinə hökmdarlıq edib.

Lent.az tarixdə əyyaş və davakar kimi tanınan, qədim dünya tarixinin ən məşhur hökmdarı Makedoniyalı İsgəndərin atası olan bu maraqlı hökmdar haqda materialı təqdim edir.

II Filipp e.ə 382-ci ildə Makedoniya hökmdarı III Amintin ailəsində anadan olub. Amma o, ölkə üçün çox uğursuz bir zamanda anadan olmuşdu.

Atası Filipp təxminən 10 yaşında olarkən vəfat edir, II Filippin böyük qardaşı III Perdikka hökmdar olur. Bundan sonra qonşu dövlətlər Makedoniyaya hücum edirlər. Bu sırada yunanlar, trakiyalılar və illiriyalılar var idi. 14 yaşında o, varis kimi Fiv şəhərinə girov qismində getməli olur. 3 illik əsirlik dövründə o yaxşı təhsil alır: Filipp ellinlərdən strategiya və siyasi quruluşu öyrənir və bu, gələcəkdə onun üçün çox faydalı olur.

E.ə 359-cu ildə II Filipp qardaşı III Perdikkin illiriyalılarla döyüşdə ölməsindən sonra Makedoniya hökmdarı olur. Beləliklə, əldə etdiyi bilikləri həyata keçirməyin vaxtı çatır: o, frakiyalılara rüşvət verir, illiriyalıları məğlub edir və yunanları ərazi güzəştləri vədləri ilə aldadır. Bundan sonra o, qızıl mədənləri üzərində nəzarət qurur və sikkələr zərb etməyə başlayır. Pulsuz vəsaitlər ona Yunanıstanda ən yaxşı ordu yaratmağa imkan verir, baxmayaraq ki, Filippdən əvvəl Makedoniya hökmdarının daimi ordusunda yalnız bir neçə yüz ağır silahlı atlı “hetayra”lar var idi. Falanqalara piyadaları müharibə müddətində yerli özünümüdafiə qüvvələrindən işə götürüldü.

Filipp süvarilərin tərkibini kəskin şəkildə artırdı və qədim dünyada ondan müstəqil zərbə qüvvəsi kimi istifadə edən ilk şəxs oldu. Piyadalar peşəkarlaşdı və buna görə də döyüşlərə daha yaxşı öyrədilməyə başlandı: falanqalar indi dərinlikdə və cəbhə boyu sərbəst şəkildə yenidən quruldu və daha kiçik hissələrlə fəaliyyət göstərə bildi. Makedoniya hökmdarı qoşun növlərinə bölünməyi ilk tətbiq edənlərdən biri idi. Orduda süvari və piyadalardan başqa mühəndis qoşunları da meydana çıxdı. İstehkamçılar körpülər və keçidlər tikir, mühasirə qüllələrinə və silahlara nəzarət edirdilər.

Makedoniyalı Filippin əsas kəşfi öz dövrü üçün çox əhəmiyyətsiz görünürdü. Ondan əvvəl döyüşün məqsədi döyüş meydanını tutmaq və həmin meydanda kubok (məğlub edilmiş düşmənin silahlarından tanrıların izzətinə abidə) quraşdırmaq idi. II Filipp təklif etdi ki, döyüşün məqsədi düşmən şəxsi heyətini məhv etmək olmalıdır və tanrıların şəninə abidə ucaltmaq praktikasından vaz keçilsin.

Dövrünə görə nəhəng hündürlüyə (180 sm) və gücə malik olan Filipp öz cəsarəti ilə seçilir, yürüşlərdə və döyüşlərdə fəal iştirak edirdi. Yetkinlik yaşına çatdıqda, o, müharibənin ağır fəsadları ilə üzləşir: oxla vurulmuş bir göz, qırıq körpücük sümüyü və topal ayaq onun döyüş xəsarətləri idi. Sərxoşluq və davalara meyli onun bir çox müasirlərini aldadırdı. Filipp çoxları tərəfindən kobud və uzaqgörənliyi olmayan biri kimi qəbul edilirdi. Bununla belə, əslində o, ağıllı və hiyləgər idi. Onu “qızıl yüklü uzunqulaq istənilən qalanı götürər” ifadəsi məşhurlaşdı.

II Filippin atdığı addımların nəticələr özünü çox gözlətmədi. O, bir sıra müharibələrdə trakiyalıları və illiriyalıları məğlub etdi və bununla da Makedoniyanın sərhədlərini genişləndirdi. Bundan başqa, II Filipp daha hiyləgər hərəkət edərək Yunanıstanın daxili işlərinə qarışaraq, Yunanıstana qoşun yeritdi və siyasətlərin formal müstəqilliyi ilə orada hegemonluğunu qurdu.

Onun hakimiyyətinin sonlarına yaxın bölgədə yalnız bir rəqib – Əhəməni İmperiyası qalırdı. Filipp Əhəməni İmperiyasına yürüşlə bağlı böyük bir kampaniya hazırlamağa başladı, hətta Asiyaya bir kəşfiyyat yürüşü etdi, lakin e.ə 336-cı ildə, hakimiyyətinin 23-cü ilində cangüdəni tərəfindən bıçaqlanaraq öldürüldü. II Filippi kim öldürmüşdü? Farslar, üsyankar yunanlar, oğlu İsgəndər və ya tərk edilmiş həyat yoldaşı Olimpiada? Bu sualın cavabı artıq 2400 ildir ki, hər kəsi düşündürür.