Əsas tezislər
• Naqoya Universitetinin alimlərinin apardığı araşdırma, bəzi peyvənd olunmuş şəxslərin güclü ilkin reaksiyadan sonra belə, COVID-19-a qarşı müdafiənin sürətlə azalmasının səbəbini izah edir.
• Sürətlə azalan və ya aşağı olan immunoblobulin səviyyələri, xüsusən də IgA(S), sıçrayışlı infeksiya riskini artırır; immunoblobulin dinamikasının monitorinqi əsasdır.
• Həssas qruplar üçün fərdiləşdirilmiş gücləndirici strategiyalara yol açan peyvəndlərə qarşı immun cavabların dörd növü müəyyən edilib.
İki tibb işçisi eyni vaxtda COVID-19 peyvəndi alıb: hər ikisi əvvəlcə güclü immunoblobulin reaksiyası inkişaf etdirib, lakin altı ay sonra biri qorunub, digəri isə yoluxub.
Lent.az-ın xarici KİV-ə istinadla xəbərinə görə, yeni araşdırma bu fenomenin mümkün səbəblərini izah edir.
Təfərrüatlar
Naqoya Universitetindən olan yapon alimləri peyvəndin ilk dozasından sonrakı gücləndiricilərə qədər 18 ay ərzində 2526 iştirakçının immun reaksiyalarını izləyiblər.
Məlumatları təhlil etmək üçün süni intellektdən istifadə edərək, ilk gücləndiricidən sonra dörd nümunə müəyyən ediblər: ilkin immunoblobulin səviyyələri ən yüksək olan, lakin kəskin azalma ilə sürətli infeksiya inkişaf etdirmə ehtimalı daha yüksək olub; burun və boğazı qoruyan IgA(S) immunoblobulinlərin aşağı səviyyədə olması da infeksiya riskini artırıb. Bu, immunoblobulin dinamikasının izlənilməsinin daha həssas insanları müəyyən etməyə kömək edə biləcəyini nümayiş etdirir.
Tədqiqatçılar immun cavabları dörd növə təsnif ediblər: yüksək səviyyədə immunoblobulin saxlayan möhkəm cavab verənlər; əvvəlcə güclü reaksiya verən, lakin onu itirən cavab verənlərin sürətlə azalması; aşağı və sürətlə azalan immunoblobulin səviyyələri ilə həssas cavab verənlər; və bu qruplar arasında qalan ara cavab verənlər.
Baş tədqiqat müəllifi Şino İvami, nəticələrin sürətlə azalan immuniteti olan qrup üçün gözlənilməz olduğunu qeyd edib.
"Təsirli ilkin immun reaksiyasına baxmayaraq, onlar COVID-19 ilə digər qruplara nisbətən daha sürətli yoluxublar, xəstəliyə güclü immun reaksiya ilə cavab verənlər isə daha uzun müddət qorunub saxlayıblar. Təsnifat üçün istifadə etdiyimiz immunoblobulin növü olan IgG antitelləri üçün tək qan testləri bu riski aşkar edə bilməyib. Yalnız aylar ərzində dəyişiklikləri izləməklə bir nümunə gördük", - o deyib.
Sıçrayış yoluxma, virus bir insana peyvənd edildikdən sonra, əldə etdiyi immuniteti keçərək yoluxduqda baş verir. Alimlər aşkar ediblər ki, immunoblobulinləri aşağı ilkin səviyyələr və ya sürətli azalma səbəbindən (məsələn, həssas cavab verənlər və sürətlə pisləşənlər) sürətlə azalanların erkən sıçrayış infeksiyaları riski bir qədər yüksəkdir.
Gücləndirici peyvənddən sonra iştirakçıların 29 faizi davamlı cavab, 28 faizii həssas reaksiya nümayiş etdirib, 19 faizi sürətlə pisləşən reaksiya nümayiş etdirib, qalanları isə aralıq reaksiya nümayiş etdirib.
Qruplar arasında sıçrayış yoluxma nisbəti oxşar olub: davamlı qrupda 5,2 faiz və həssas və sürətlə pisləşən qrupda 6 faiz. Həmçinin aşkar edilib ki, sıçrayışlı infeksiyaları olan iştirakçılar peyvənddən bir neçə həftə sonra qanlarında IgA(S) immunoblobulinlərin səviyyəsi daha aşağıdır. Bu immunoblobulinlər burun və boğazı qoruyur, respirator viruslara qarşı ilk müdafiə xətti kimi xidmət edir.
Əhəmiyyətli olan odur ki, qanda IgA(S) səviyyələri onların burundakı səviyyələri ilə korrelyasiya olunur, bu da tənəffüs immun müdafiəsini qiymətləndirmək üçün qan testindən istifadə etməyə imkan verir. Peyvənddən sonra IgA(S)-nin ölçülməsi, xüsusilə həssas qruplar arasında sıçrayış yoluxma riski yüksək olan şəxsləri müəyyən etməyə kömək edə bilər.
Professor İvami deyib ki, daha effektiv peyvənd strategiyaları hazırlamaq üçün mmunoblobulin reaksiyalarının sürətlə azalmasının arxasında duran bioloji mexanizmləri araşdırmaq lazımdır. İlkin məlumatlar yaşın, genetikanın, peyvəndin xüsusiyyətlərinin və yuxu, stress və eyni zamanda dərman istifadəsi kimi ətraf mühit amillərinin təsirinə işarə edir.
"İlk dəfədir ki, insanların COVID-19 peyvəndlərinə necə reaksiya verdiyini aydın şəkildə qruplaşdıra bildik", - professor vurğulayıb.
“Sürətli eniş modelini müəyyən etmək xüsusilə vacibdir – bu, bəzi insanların niyə digərlərindən daha tez gücləndirici peyvəndlərə ehtiyac duyduğunu izah etməyə kömək edir. Bu, potensial olaraq daha effektiv, fərdiləşdirilmiş peyvənd strategiyalarına səbəb ola bilər.
Bununla belə, immunoblobulin testinin geniş şəkildə istifadə oluna bilməyəcəyi qiymətdən, dəqiqlikdən və cari strategiyalar üzərindəki faydaların əsaslandırılıb-əsaslandırılmamasından asılıdır. Onun bütün potensialını anlamaq üçün əlavə araşdırmalara ehtiyac var”, - o əlavə edib.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi TikTok-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi X-da izləyin
