İnsan gündə neçə dəfə yalan danışır?

Mütəxəssislər orta hesabla bir insanın gündə neçə dəfə yalan danışdığını müəyyən ediblər.

Lent.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, araşdırmanı Ueyk Forest Universitetinin alimi aparıb.

Tədqiqat zamanı yalanın müxtəlif aspektlərinə, o cümlədən ətraf mühitin dürüstlüyə təsiri, mətn mesajlarında yalan danışma tezliyi və hətta insanların həyatın hansı sahələrində aldatmağa meylli olduğuna dair suallara diqqət yetirilib.

Alim öz araşdırmasının nəticələrini paylaşaraq, dürüstlük məsələsinin mürəkkəb və çoxşaxəli olduğunu vurğulayıb. O qeyd edib ki, yalanın tezliyi şəraitdən və həyatın sahələrindən asılı olaraq dəyişə bilər.

Klassik dürüstlük tədqiqatları, xüsusən də 1990-cı illərdə psixoloq Bella DePaulonun aparıdığı tədqiqatlar şəxsi qarşılıqlı əlaqələrə yönəlib. Nəticələr göstərib ki, icma üzvləri gündə orta hesabla bir yalan, könüllülər isə gündə iki yalan danışır. Bu nəticələr yalanın gündəlik həyatda adi bir hadisə olduğunu göstərən bir sıra araşdırmalara başlayıb.

Bununla belə, 2010-cu ildə Miçiqan Dövlət Universitetində aparılan bir araşdırma yalanın miqdarının insandan insana dəyişə biləcəyini sübut edib. Bu, orta statistik göstəricinin fərdi xüsusiyyətləri əks etdirmədiyini vurğulayır və yalan danışmaq nadir olsa belə, kiçik bir qrup şəxsdə daha tez-tez baş verir.

Tədqiqat həmçinin ətraf mühitə və onun dürüstlüyə təsirinə də nəzər salıb. Şimal-Qərb Universitetindən Madeline Smith tərəfindən 2015-ci ildə aparılan bir araşdırma ətraf mühitin yalan danışma tezliyinə əhəmiyyətli təsir göstərmədiyini aşkar edib. Bu o deməkdir ki, insanlar şəraitdən asılı olmayaraq eyni dərəcədə dürüst olmağa meyllidirlər.

Maraqlısı odur ki, insanların sevdiklərindən daha çox yad insanlara yalan danışmağa meylli olduğuna dair ümumi inancın olmasına baxmayaraq, Bella DePaulonun araşdırması nəticəsində məlum olub ki, insanlar yaxınlarına deyil, yad insanlara qarşı yalanlara daha çox müraciət edirlər. Bununla belə, söhbət romantik münasibətlər və ya travma kimi ciddi məsələlərə gəldikdə, respondentlərin yarıdan çoxu yaxınlarına yalan danışmağa meyilli olub.

Bunlara baxmayaraq, alimlər etiraf edirlər ki, yalan danışma tezliyi məsələsi mürəkkəb olaraq qalır və yaş, cins, din və siyasi baxışlar kimi müxtəlif dəyişənləri nəzərə alaraq daha çox araşdırma tələb edir.