Fuad Poladov: “...Gedirəm bu sənətdən” - MÜSAHİBƏ -

...Onun xüsusi təqdimata ehtiyacı yoxdur. İllər boyu yaratdığı obrazları, qazandığı nailiyyətləri, titulları da sadalamağa gərək görmürəm. Bircə adını çəkmək kifayətdir ki, sənəti, kimliyi göz önünə gəlsin. O, sənətkardır – işinin, sənətinin. Sözün tam mənasında. Buna baxmayaraq özünü sənətin zirvəsində hesab etmir. Heç yolun yarısını belə qət etmədiyini düşünür... O, hələ də irəliləyir. Yüksəyə, sənətin zirvəsinə doğru... Bəlkə də zirvəni fəth etməyi heç istəmir də. Çünki onun fikrincə, özünü sənətin zirvəsində sayan aktyor tükənib artıq. O isə tükənməyib, bitməyib. Elə hey irəliləyir. Neçə-neçə sənət zirvələrini aşmaqdan ötrü...

... Əslində aylardır onu müsahibəyə razı salmağa çalışıram. Nəhayət, ayların inadı və özü demişkən bitməyən ümidlərim bəhrəsini verdi...

Lirik-psixoloji üslublu aktyorluq məktəbinin ən qabaqcıl sənətkarlarından biri, fəlsəfi-dramatik və faciə rollarının mahir ifaçısı, Azərbaycanın xalq artisti Fuad Poladovun Lent.az-a eksklüziv müsahibəsini təqdim edirik.

- Bir müddət əvvəl maraqlı bir xəbər verdiniz. Hamlet olaraq ayrıldığınız səhnəyə Hacı Murad olaraq qayıdacaqsınız. Məşqlər başlayıb?

- Məşqlər hələ başlamayıb. Mətnin üzərində yenidən bir az iş aparılır deyə ləngiyir. Amma dekabrın sonuna qədər bitməlidir. Həm də Akademik Milli Dram Teatrında aparılan islahatların başa çatmasını gözləyirik. İslahatlar bitəndən sonra tamaşa üzərində işə başlayacağıq. Rol bölgüsü də hələ aparılmayıb. Bircə o məlumdur ki, rejissoru Azər Paşa Nemətov olacaq, Hacı Murad obrazını da mən yaradacam.

- “Azdrama”da son işiniz də Azər Paşa Nemətovla olmuşdu. Yenə də məhz onun quruluş verəcəyi tamaşada baş rolla bu səhnəyə çıxacaqsınız. Düz 8 illik fasilədən sonra.

- 8 il “Azdrama”da fasilə olub. Amma o 8 il ərzində mən bəlkə 18 yeni rol oynamışam. Boş qalmamışam. Başqa teatrlarda – Rus Dram, “İbrus” teatrlarının, Teatr Xadimləri İttifaqının səhnəsində rollarım olub. Sadəcə olaraq, Hacı Murad Hamletdən sonra Akademik Dram Teatrının səhnəsində ikinci rolum olacaq. XXI əsrdə... (gülür)

- Bu 8 il ərzində o doğma səhnə üçün darıxdığınız vaxtlar olmayıb?

- Darıxmaq deyəndə ki... Mən sadəcə olaraq digər teatrlarda rus dilində rollar oynamışam. Məsələn, 2008-ci ildə Teatr Xadimləri İttifaqında Azər Paşa Nemətovla Şekspirin “Afinalı Timon” əsərini hazırladıq. Yəni, darıxmağa vaxt olmayıb. O ki qaldı Milli Teatrın səhnəsi üçün, mən ordan heç vaxt getməmişəm, mənim ürəyim həmişə ordadır. Yaxşı layihələr olanda yenə də böyük məmnuniyyətlə orada işləyəcəm.

- Maraqlıdır, sizi ştatlı aktyor olaraq dəvət etsələr, yenidən “Azdrama”ya qayıdarsınızmı?

- Mən heç bir vaxt özümü o teatrdan getmiş hesab etməmişəm. Çünki ilk addımlarımı orda atmışam. O teatr mənim üçün həmişə doğma olub. Sadəcə olaraq mən dəniz kənarında oturub hava gözləyən adamlardan deyiləm. Gözləmirəm ki, “nə olacaq, nə vaxt düzələcək?” İnsana ömür bir dəfə verilir. Ömür də həddən artıq qısadır. Oturub gözləmək, gileylənmək ki, “mənə rol vermədilər, istedadımı üzə çıxarmadılar” – belə söhbətlərə mən inanmıram. Hər şey insanın öz əlindədir. 20 il bundan qabaq orada oturub gözləmiş olsaydım, yəqin mən də gileylənməyə başlayardım. Amma hiss edəndə, görəndə ki, artıq istədiyimi bu teatrdan ala bilmirəm başqa yerə getdim. Gərək məhz Akademik Milli Dram Teatrı olsun?! Yox. Azərbaycanda o qədər teatr var ki. Əgər sənin bacarığın varsa, başqa teatrda da özünü göstərəcəksən və bunu tamaşaçı görəcək.

- Teatr sahəsində aparılan islahatlardan nə gözləyirsiniz? Aktyorların müsabiqə yolu ilə teatra qəbul olunmasına necə baxırsınız? Bəzi yaşlı sənətkarlar, xalq artistləri bunu özlərinə sığışdıra bilmirlər.

- Mən düşünürəm ki, bu cür şeylərdən çəkinmək, qorxmaq lazım deyil. İslahat hər sahədə ağrılı olur. Əgər teatr sahəsində doğrudan da bir yenilik etmək lazımdırsa, gərək islahatlardan qorxmayasan. Özünə, sənətinə arxayın olan adam bundan çəkinməməli, qorxmamalıdır. Əgər bu islahatları zaman, dövr tələb edirsə, buna normal yanaşmaq lazımdır. Mən bu islahatların keçirilməsinə nikbin baxıram və indiki rəhbərliyin teatrda bir yenilik, çevriliş edəcəyinə inanıram.

- Sizcə, bu islahatları keçirməkdə gecikməmişik?

- Çox gecikmişik, həddən artıq çox. Amma ruslar demişkən, heç vaxt olmamaqdansa, gec olmağı yaxşıdır.

- Fuad müəllim, hazırda Rus Dram Teatrında çalışırsınız. “İbrus” Teatrındakı fəaliyyətinizi isə dayandırmısınız. Bunun səbəbi həqiqətən də Rüstəm İbrahimbəyovla arasında yaşanan konfliktdir?

- Yox, heç bir konflikt olmayıb. Sadəcə olaraq mənim başqa işlərim oldu. Bir-birinin ardınca Teatr Xadimləri İttifaqında “Afinalı Timon”, “Svetok kaktusa”, “Sleduyuşiy” tamaşalarında çıxış etdim. Ona görə də “İbrus” Teatrından ayrılmalı oldum.

- Amma Rüstəm İbrahimbəyov özü də demişdi ki, qastrol səfərlərinin birində aranızda xoşagəlməz hal yaranıb.

- Onun nə dediyini bilmirəm. Amma mən özüm oradan gedişimin səbəbini yalnız bununla izah edirəm.

- Fuad Poladov dedikdə sizi yaxından-uzaqdan tanıyanların hamısı haqqınızda bunları deyir – sadə, ciddi, düzgünlük tərəfdarı və ən əsası qürurlu – ancaq qətiyyən təkəbbürlü yox. Siz özünüz bu sıraya başqa hansı xüsusiyyətlərinizi əlavə edərdiniz?

- Əgər kənardan belə görünürəmsə, mən bunu ancaq müsbət qiymətləndirə bilərəm. Çünki o deyilən keyfiyyətləri mən də özümdə hiss edirəm. Başqa əlavəm yoxdur. Bu, mənim xarakterimdi. İnsanda xarakter ya olur, ya olmur. Kənardan çox qürurlu görünə bilərəm. Amma əgər o qürur sadəliklə birləşirsə, deməli, lazımsız qürur deyil. O qürur xarakterik cəhətlərimdən biridir.

- Bu qürur nə vaxtsa işlərinizdə sizə maneçilik törədib?

- Mən bilmirəm bunu necə qəbul edirlər. Amma mənim xasiyyətim belədir. Kimə necə münasibət bəsləyirəmsə, özümə qarşı da o cür münasibət tələb edirəm. Nə artıq, nə də əskik. Qoymuram mənlə başqa cür rəftar edələr. Özüm insanlarla necə rəftar edirəmsə, özümə qarşı da eyni münasibəti tələb edirəm. Artığı lazım deyil, amma əskiyini də qəbul etmirəm.

- Amma əksəriyyət deyir ki, sizin “Azdrama”dan ayrılmağınızın səbəbi də məhz qürur olub.

- Yox, qürur deyil. Bəzən haqsızlıqlarla barışmamaqdır. Elə məqamlarda insanın ancaq özünə gücü çatır, başqa neyləyə bilərəm?! Görəndə ki, hardasa düzgün başa düşülmürəm, papağımı başıma qoyub deyirəm, “sağ olun, mən getdim”.

- Əslində “Azdrama”dan ayrılmağınıza səbəb nə idi?

- Bu barədə vaxtilə açıqlama vermişəm. O söhbətə bir də qayıtmaq istəmirəm. Ümumiyyətlə, o haqda danışmağı xoşlamıram. Çünki elə insanlar var ki, artıq onlar həyatdan köçüb. Amma vaxtilə müsahibələrimdə hər şey necə olubsa demişəm.

- Amma son illər sizin müsahibələrinizə heç rast gəlmirik.

- Hə. Gərək deməyə sözün olsun da...

- Fuad müəllim, sizin nəsil aktyorların hamısı layiqli davamçıların olmamasından şikayətlənirlər. Siz necə düşünürsünüz, perspektivli gənclər var?

- Var. Çoxdur. Adlarını çəkmək istəmirəm. Ola bilər kiminsə adını unudum. Amma Azərbaycan teatrı heç vaxt istedadlı aktyor sarıdan korluq çəkməyib. Elə hal-hazırda da çəkmir. Sadəcə olaraq onları düzgün yönəldən insanlar yoxdur. Bizim nəslin yetişməyində zəhməti olmuş sonuncu magikan Akademik Dram Teatrının baş rejissoru Tofiq Kazımov olub. Ondan sonra teatra elə bir şəxs gəlməyib. İstedadları axtarıb üzə çıxarmaq lazımdır. İstedadlı adamlar həmişə təvazökar olurlar, özlərini gözə soxmurlar. Mənə elə gəlir ki, bu islahatlar istedadların üzə çıxmasına da kömək edəcək.

- “Həyat onları özgə cür yaşamağa və inanmağa məcbur etmişdi. Zaman o kəslərin taleyinə biganə idi, cəmiyyət o adamlara inanmaq istəmirdi. Onlar isə çətin gündə insanların köməyinə çatmaq üçün qəribə bir yol seçmişdilər...” Heç olubmu siz də “Güllələnmə təxirə salınır” filminin Xanı kimi, kiminsə köməyinə çatmaq üçün qəribə bir yol seçəsiniz?

- Hə... Maraqlı sualdır. Kiməsə köməklik göstərmək üçün qəribə bir yol seçmək... Bu suala cavab verməyə bir az çətinlik çəkirəm. İndi elə bir şeyi xatırlaya bilmirəm. Çünki kiməsə kömək etdiyini demək artıq o barədə danışmaq deməkdir. Köməklik göstərdiyin, yaxşılıq etdiyin adamlar, hadisələr sənin içində, daxilindədir. Sən onu göstərmək, reklam etmək, harasa gedəndə çəkiliş qrupu gətirdib nümayiş etdirmək üçün etməməlisən. İnsanın içində, daxilində varsa, bunu edir. Elə Xan özü də bunu edəndə sadəcə bir iş kimi edirdi. Yəni, “bu, mənim işimdir, mən insanlara kömək etməliyəm. Mən görürəm ki, hardasa haqsızlıq var, camaat acından ölür, kimsə özündə olanları gizləyir, qiymətləri qaldırır...” O, bu cür haqsızlıqlara qarşı mübarizə aparanda düşünmürdü ki, belə edim. Bu, sadəcə, onun içindən gəlirdi, başqa cür bacarmırdı. Yaxşılıq elə belə də olmalıdır, daxildən gəlməlidir. Kiməsə göstərmək və sonradan həmin adamın başına vurmaq üçün etməməlisən. Bəzən kimsə deyir ki, “demək çirkinlikdi, amma mən ona o qədər yaxşılıqlar etmişəm”. Mən belə şeyi heç xoşlamıram. Kiməsə etdiyin yaxşılığı dilinə gətirirsənsə, deməli, bu artıq yaxşılıq deyil, onun başına vurmaqdır. Mənim həyatımda belə hallar olubsa da, onu xatırlamaq belə istəmirəm. Bu, sadəcə bir insan kimi mənim içimdən gələn bir iş olub.

- Bəs nə vaxtsa kiminsə günahını öz boynunuza aldığınız vaxt olub?

- Olub. Xəlil obrazı haqqında onu deyə bilərəm ki, bu, oynadığım rollar arasında yeganə roldur ki, hər bir hərəkətinin altından öz imzamı ata bilərəm – əgər Xəlilin düşdüyü durumlara mən düşmüş olsaydım, eynən onun kimi hərəkət edərdim.

- Deməli, Xəlillə Fuad Poladov arasında böyük oxşarlıq var.

- Çox böyük oxşarlıq var. Xasiyyətcə demək olar ki, birə-bir eyniyik.

- Bəs Fuad Poladov ovsuna, caduya inanırmı?

- Yox, qətiyyən. Heç vaxt da inanmamışam. Mənə elə gəlir ki, bunlar hamısı boş şeylərdir – ovsun, fal, cadu. İnsan özü elə olmalıdır ki, bu şeylərə ehtiyacı olmasın. Deməsin ki, “kimsə məni ovsunlayıb, fala baxdırım görüm, mənə nə ediblər”. Ondansa hərəkət etmək, iş görmək lazımdır. O düyünü sən özün açmalısan, falçı, ovsunçu yox. Həyatdakı çətinliklərdən öz gücü ilə çıxmağı bacarmayan, kimdənsə gələcəyinin necə olacağını öyrənmək istəyən və bunun üçün falçıya müraciət edən insanların yolu düzgün yol deyil. Alın yazısı, qismət deyilən şeylər var, amma insanın taleyi öz əlindədir.

- Alın yazısına nə dərəcədə inanırsız?

- İnanıram ki, nəsə belə bir şey var. Amma alın yazısı o demək deyil ki, başına bədbəxtlik gəlsə, bunu onunla əlaqələndirəsən, deyəsən ki, “alın yazısıdır da, demək belə olmalı imiş”. Bədbəxtçiliyi dəf etməyi bacarmaq lazımdır. Görürsən ki, sənə hardansa pislik gəlir, işlərin düz gəlmir, gərək düşünəsən, fikirləşəsən və çıxış yolu tapasan. Əgər sən özün bununla bacarmırsansa, buna falçı, ovsunçu neyləsin?

- Həyatda belə çətinliklərlə çox qarşılaşmısız, deyəsən...

- Mən elə gözümü açandan çətinliklərlə qarşılaşıram. Həyatım o qədər də hamar keçməyib. Heç hamar keçməməlidir də. Çox dahiyanə frazadır ki, həyat mübarizədir. İnsan doğulduğu andan mübarizədədir. Hər gün, hər saat... Və kim deyib ki, insan mütləq xoşbəxt olmalıdır? İnsanın hansısa xoşbəxt anları olur, o da keçib gedir. Sən o sevincli anları yaşayırsan, sonra yenə öz həyati mübarizənə qayıdırsan.

- Hər sənət sahibi övladının bu sənəti davam etdirməsini istəmir. Xüsusən də sənət adamları...

- Aktyor sənəti həqiqətən də çox çətin sənətdir. Ona görə mən də istəməzdim övladım aktyor olsun. Oğlum Bakı Dövlət Universitetinin sosiologiya, qızım Neft Akademiyasının beynəlxalq iqtisadiyyat fakültəsində təhsil alır.

- Uşaqlarınızın heç birində atalarının sənətini davam etdirmək istəyi olmayıb?

- Oğlumda var idi. O, ağıllı oğlan olduğu üçün oturub onunla söhbət etdim və məni başa düşdü. Mən onu sadəcə başa saldım. Onun rejissuraya böyük həvəsi var idi. Elə indi də var. Dedim, “qoy əlində başqa bir sənətin olsun”. Çünki mənim həyatda elə vaxtlarım olub ki, demişəm “gedirəm bu sənətdən”. Amma baxıb görmüşəm ki, həm getməyə başqa yerim yoxdur, həm də gedə bilmərəm. Çünki bu, elə bir xəstəlikdir ki, ona tutuldunsa, ayrılmaq çətin məsələdir. Həmin anda başqa bir peşən olsa, bəlkə də o məqamlarda, bezəndə nə iləsə məşğul olmaq olar. Amma bir də var ki, bu işdən başqa heç nəyi bacarmırsan, hara getsən də, yenə bura qayıdacaqsan. İstəmədim oğlumda da belə olsun. Dedim, “əvvəl başqa bir ixtisasın olsun, sonra görsən ki, həqiqətən də sənətlə bu dərəcədə xəstələnmisən, onda ikinci bir sənət kimi rejissorluğa yiyələnərsən”.

- Siz necə, digər həmkarlarınız kimi rejissorluq etmək fikrinə düşmüsüz heç?

- Yox, heç vaxt. Aktyor sənəti elə bir sənətdir ki, onun zirvəsi yoxdur, əlçatmaz sənətdir. Mənim fikrimcə, zirvə yoxdur. Qalxdıqca qalxırsan... Baxırsan... Nə dibini görürsən, nə də zirvəsini. Mən özümü bitmiş hesab etmirəm. O kəs ki özünü zirvədə hesab edir, demək o bitib, tükənib artıq. Mənə elə gəlir ki, mən heç yolun yarısında da deyiləm. Çünki özünü kənardan görmək və tənqidi yanaşmaq mənim prinsiplərimdən biridir. Daxilində olan mənin gözü ilə özünə kənardan baxa biləsən gərək. İnsan xarakteri yaradırsan, belə demək olarsa, insanşünaslıqla məşğulsan. İnsansa hələ də bir sirli varlıq olaraq qalır. Əgər sən onun içərisində, daxili aləmində, təhtəlşüurunda işləyirsənsə və işlədikcə də görürsən ki, bu, sonsuz dəryadır, onda necə doyub başqa işlə məşğul olmaq olar?! Doymuş adamlar olur - vəzifə dalınca gedirlər, rejissuraya keçirlər, ola bilər onları başa düşmürəm. Amma mənim fikrimcə, aktyorluq sənəti ilə xəstələnmisənsə, ondan ayrılmaq mümkün deyil. Hər dəfə də hiss edirsən ki, bu, hələ o deyil. Bu, hələ son deyil, zirvə deyil. İnsanın içində, daxilində tədqiqat apardıqca görürsən ki, yox, onun içində hələ açılmayan sirlər çoxdur. Orxan Pamukun gözəl bir sözü var. Deyir, “yazıçılıq - insanın içindəki gizli insanın yaranma səbəblərini araşdırmaqdır”. Bu ifadə mənim çox xoşuma gəlir və bunu aktyorluğa da aid edirəm. Hər bir insanın içində ikinci bir insan var. Onun yaranma səbəblərini araşdıra-araşdıra bir də görürsən ömür gəldi çıxdı başa, amma hələ də heç nə tapa bilmirsən.

- Sizin daxilinizdəki ikinci Fuadla birinci Fuad arasında fərq böyükdür?

- Bəzən dil tapa bilirlər, bəzən tapa bilmirlər. Mən özüm əkizlər bürcündəyəm, məndə ikili xasiyyət var. Dərindən düşünəndə bunun özü də maraqlıdır - daxilindəki ikinci mən səni aparır, amma üzdəki ona mane olur, özünə tabe etdirmək istəyir. Bəzən görürsən ki, daxilindəki səni bir yola aparır, amma əslində o yoldan sapmaq istəyirsən. Daxilindəki mən möhkəmdirsə, sən onun dalınca gedirsən. O Henrinin yaxşı sözü var – “məsələ biz seçdiyimiz yolda deyil, bizi o yolu seçməyə məcbur edən daxilimizdəkindədir”. Daxilimizdəki - ikinci məndir. Mənə elə gəlir ki, ikinci mənin apardığı yol daha düzgün olur.

- Dediyiniz kimi, həqiqətən də bir insan xarakteri yaradırsınız, onun həyatını yaşayırsınız. Tamaşadan sonra o insanın sizin timsalınızda çəkdiyi ağrı-acılar gec keçir?

- Çox gec keçir. Tamaşa qurtarandan sonra ən az 1 saat analiz gedir, nəyi düz etdim, nəyi yox.

- Daxilinizdəki mənlə...

- Hə, onunla söhbətlər olur. Həmin o ab-havada da ikinci dəfə səhnəyə çıxıb etmədiklərini bir daha etmək istəyirsən. Amma bilirsən ki, bu mümkün deyil, çünki tamaşa artıq qurtarıb. Bu fikirlər də səni həmin gün səhərə qədər yatmağa qoymur. Elə ağır rollardan, tamaşalardan sonra səhərə qədər yatmaq söhbəti yoxdur. Çox çətin olur.

- Bu baxımdan bəzən kinonu teatrdan üstün hesab edirlər ki, çəkilişlərdə təkrarladığın səhvi düzəltmək imkanı var.

- Hə, düzdür, ikinci dublda etmək mümkündür. Bəs teatr sənətinin çətinliyi, mürəkkəbliyi də elə ondadır da. Ümumiyyətlə, mən ekranda özümə baxmağı xoşlamıram. Çox vaxt o qədər səhvlər tapıram ki, “axx, bunu niyə belə eləmədim, bunu gərək elə yox, belə edəydim”. Ona görə də çox vaxt özümə baxmıram. Amma teatrda da növbəti tamaşada səhvlərini düzəltmək imkanı var. Ona görə də bir tamaşa heç vaxt o birinə bənzəmir. Əsl tamaşa onda yetişir ki, aktyor növbəti tamaşada səhvlərini düzəldir, yeniliklər edir. Bu olmasa, insanın özü üçün də oynamaq darıxdırıcı olar, məncə. Tamaşa nə qədər gedirsə, o axtarışlar da o qədər olmalıdır.

- Bəs kinomuzun və teatrımızın bugünkü durumunu necə qiymətləndirirsiz?

- Əlbəttə, heç biri – nə teatrımız, nə də kinomuz arzu olunan səviyyədə deyil. Təəssüflər olsun ki, kinoda son illər parlaq obrazlar yaranmır. Məsələn, Rasim Balayevin Nəsimisi, Həsənağa Turabovun Gəray bəyi, “Axırıncı aşırım”da Adil İsgəndərovun Kərbəlayisi, Məlik Dadaşovun Qəmlosu, Həsən Məmmədovun Abbasqulu bəyi kimi... Bunun günahı həm rejissorlarda, həm ssenari zəifliyindədir. Amma aktyorların özlərində də günah var. Hər filmin, tamaşanın uğurunun tən yarısı düzgün aktyor seçiminin üzərinə düşür. Deməli rejissorların aktyor seçimində səhvi var. Ssenarilər qənaətbəxş deyil. Yaxşı ssenariləri də zəif rejissorlara tapşıranda baxırsan ki, oynamağa material var, amma aktyorlar lazımi səviyyədə oynaya bilmirlər. Bunun da günahı rejissorun aktyor seçimini düzgün etməməsindədir. Belə qüsurlar həm kinoda, həm də teatrda mövcuddur.

- Bu gedişlə görəsən Azərbaycan kinosu nə vaxt “Oskar”a layiq görüləcək?

- “Oskar”a namizədlik verilir artıq. Bu, çox çətin və keşməkeşli bir yoldur. Ən əsası isə bizdə filmin istehsalına o qədər az vəsait ayrılır ki... O vəsaitlə istənilən səviyyədə film çəkmək və mükafat almaq demək olar ki, qeyri-mümkündür. Amma film çəkəndə də məhz bu mükafat məqsəd kimi qarşıya qoyulmamalıdır. Məqsəd o olmalıdır ki, yaxşı işləyəsən, işinin peşəkarı olasan – həm aktyorluq, həm də rejissorluq baxımından. Onda bütün mükafatlar özü səni tapacaq. Bu, sintetik sənətdir, bir-birindən asılıdır. Aktyorluq, rejissorluq, ssenari, musiqi, tərtibat – bunların hamısı bir yerdə olanda sanballı, yüksək səviyyəli iş yarana bilər. Bunlardan hansısa laxlayanda, hansı birininsə seçimi düzgün olmayanda bu, filmin, tamaşanın qüsurlarından sayılır. Kinomuzun bir problemi də ondan ibarətdir ki, bizdə hələ prodüserlər yaranmayıb. Yalnız dövlət sifarişilə çəkilən filmlərlə kifayətləndikcə, biz ancaq yerimizdə sayacağıq. Bizdə sözün əsl mənasında prodüserlər yetişməyincə, teatrda da, kinoda də problemlər hələ qalacaq. Bazar iqtisadiyyatından, dünyaya inteqrasiyadan danışırıqsa, gərək sənətdə də belə şeylərə böyük imkanlar olsun. Müstəqil filmlər, tamaşalar yaransın. Amma mən teatrımızın da, kinomuzun da gələcəyinə nikbin baxıram.

- Çexov adına Beynəlxalq Teatr Festivalının Bakıda keçirilən “İpək yolu” mərhələsi çərçivəsində nümayiş olunan tamaşaları təbii ki izlədiniz. Bizim öz rejissorlarımız nə vaxtsa o cür tamaşalar qoymaq iqtidarındadırmı?

- ... (düşünür) Bilirsiz, o cür tamaşa ancaq orda yarana bilər, öz yerində. Bizim elə tamaşalarımız var ki, heç də o tamaşalardan zəif olmur. Bizdə də gözəl tamaşalar qoyulur. Sadəcə onları təqdim etməyi bacarmırıq. Bir-birimizi bəyənməməyimiz, badalaq gəlməyimiz sənətin inkişafında bizə həddən artıq çox maneçilik törədir. Sənət adamları da həssas olur axı. Bəzən görürsən ki, qərəzli bir yazı da sənət adamını ruhdan sala, ona pis təsir edə bilir. Mənə elə gəlir ki, mütəmadi olmasa da, vaxtaşırı bizdə də dünya teatrları səviyyəsində olan tamaşalar yaranır. Sadəcə onları hansısa festivalda göstərə bilmirik. Hər şey ona görədir ki, biz bir az qapalı şəraitdə yaşayır, işləyirik. Baxmayaraq ki, müstəqillik dövrüdür. Amma hara çevirsən də, əsas problem yenə də maliyyə çatışmazlıqlarına dayanır. Azər Paşa ilə işlədiyimiz “Afinalı Timon” tamaşasına baxanlar deyir ki, “bu tamaşa beynəlxalq festivalların hər birində böyük müvəffəqiyyətlə iştirak edə bilər”. Amma maliyyə çatışmazlığı ucbatından biz bu tamaşanı Biləcəridən o yana çıxara bilmirik. İndi söhbət gedir ki, bu tamaşanı Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsinə köçürək. Bəlkə ondan sonra “Afinalı Timon” ikinci həyatını yaşayar.

- Uzun illərdir müxtəlif xarakterli rollar oynayırsınız. Amma buna baxmayaraq, özünüzün yaratmaq istədiyiniz hansısa obraz hələ də var?

- O obraz olmasa, işləmək də olmaz ki. Həmişə nəyəsə doğru gedirsən. Pyeslər oxuyursan, obrazlar tapırsan. Dünya dramaturgiyasında o qədər gözəl obrazlar var... Sadəcə olaraq mənim xasiyyətim elədir ki, kiməsə demirəm, “mən filan rolu oynamaq istəyirəm”. Sözün düzü, Rus Dram Teatrında rejissorlar dəfələrlə soruşublar ki, “hansı tamaşanı istəyirsən? De, sənin üçün qoyaq”. Mən sadəcə deyə bilmirəm. İstəyirəm rejissor özü məni hansısa obrazda görsün, mənim təşəbbüsüm olmasın. Təşəbbüs o tərəfdən gəlməlidir. Mən ancaq öz roluma cavabdeh ola bilərəmsə, rejissor bütün tamaşanın cavabdehidir. Aktyor yalnız öz rolunun, rejissor isə tamaşanın müəllifidir. Ona görə də təşəbbüs rejissordan gəlməlidir, məndən yox.

- Tamaşanın yaranması prosesində rejissorla mübahisələriniz çox olur?

- Əlbəttə, çox olur. Hər şey mübahisədə yaranır. Hətta rolun traktovkasında da anlaşmazlıqlar olur. Amma ortaq məxrəc tapılanda ya mən onu əmin edirəm, ya da o məni əmin edə bilirsə, razılaşma olur.

- Bilirsə?

- Hə, bilirsə... (gülür) Çünki çətin məsələdir. Bilirsə, deməli nəticəsi yaxşı olur.

- Sizcə, niyə əvvəlki kimi tamaşaçıların böyük sevgisi, marağı ilə qarşılanan televiziya tamaşaları çəkilmir?

- Mən kimi görürəmsə, o televiziya tamaşalarından danışır. Hamı da o sualı verir ki, “hanı o əvvəlki tamaşalar?!” Nə bilim, yəqin televiziyaların elə tamaşaları çəkməyə imkanı yoxdur. Amma o vaxtlar da böyük imkanlar yox idi axı. İndi daha çox reytinqli verilişlərin dalınca qaçırlar. Amma bir az keyfiyyətə də fikir vermək lazımdır. Mən də daha çox televiziya tamaşalarımla tanınmışam, nəinki teatr tamaşalarımla. Çünki teatrın televiziya qədər geniş auditoriyası yoxdur, tamaşaçısının sayı məhduddur. Teatrın özünün spesifikası, tamaşaçısı var. Hər adam teatra gəlmir.

- Siz necə, öz teatr tamaşaçılarınızdan razısız?

- Hə, razıyam. Mən ümumiyyətlə heç vaxt kəmiyyət tərəfdarı olmamışam. Qoy tamaşaçı az olsun, amma keyfiyyətli olsun. Mən bu baxımdan yanaşıram. Mənə elə gəlir ki, teatrı, kinonu şou-biznesə çevirmək olmaz. Sənətin bu növlərinə reytinqlə, səs vermə ilə, SMS-lə yanaşmaq doğru deyil. Teatr, kino daha ciddi sənətdir.

Xəyalə MURADLI

xeyale@lent.az