Afrikanın ən amansız diktatoru: Məktəbləri bağladı, ali təhsilliləri güllələtdirdi

1979-cu ildə Afrika cəngəlliyində on minlərlə insanı məhv edən qəddar diktator Fransisko Masias Nqema Ndonq Ekvatorial Qvineya büdcəsindən oğurladığı dollar əskinaslarını çeynəyərək udurdu.

Lent.az Ekvatorial Qvineyanı 11 ilə yaxın dövrdə idarə edən və prezidentliyi dövründə ölkə iqtisadiyyatını böhran səviyyəsinə çatdıran Fransisko Masias Nqema Ndonq haqda məlumatları təqdim edir:

Uşaq ikən, Fransisko Masias Nqemo böyük istəksizliklə məktəbə gedirdi və artıq birinci sinifdə dərslərə getmirdi. Nəticədə o, yalnız hecaları oxumağı öyrənib və ömrünün sonuna qədər heç vaxt yaza bilmədi. Lakin savadsızlıq onun başgicəlləndirici karyera qurmasına mane olmadı.

Bilik çatışmazlığı İspaniya müstəmləkə hakimiyyətlərinə sədaqət sayəsində kompensasiya edildi. O, hər yerdə deyirdi ki, ispanların bu Afrika ölkəsindəki rejimi yeganə düzgün rejimdir. Bu cür sədaqətli davranışına görə ispanlar ona dördüncü cəhddə dövlət qulluqçusu imtahanından keçməyə icazə verdilər.

Nəticədə, 36 yaşında Masias Nqema doğma şəhərinin meri oldu və səkkiz il sonra Ekvatorial Qvineya İspaniya müstəmləkəsi olmaqdan çıxanda prezident kürsüsündə oturdu. Əvvəlcə ispanlar öz marionetlərinin sükan arxasında olduğuna əmin idilər, ona görə də gələcəkləri üçün narahat deyildilər. Amma onlar nə qədər yanıldıqlarını təsəvvür belə edə bilmirdilər.

Artıq dövlət başçısı kimi ilk fərmanı ilə Ndonq xarici işğalçıları xalqın düşməni elan etdi. İspanlara qarşı hücumlar başladı. Onları gecənin bir yarısı küçəyə sürükləmək, ən yaxşı halda sadəcə döymək, ən pis halda məhkəməsiz edam etmək halları mümkün idi. Ölkədə yaşayan keçmiş müstəmləkəçilər qorxu içində öz dəbdəbəli evlərini və zəngin plantasiyalarını tərk edərək ölkədən qaçdılar.

İspanlara kömək etməyə çalışanlara xüsusi qəddarlıqla yanaşırdılar. Nazirlər bir gecədə yoxa çıxdılar. Bir müddət prezidentin çoxsaylı qohumları vəzifələr tutdular, lakin onlar da ən kiçik xətaya görə və ya sadəcə bir səhvə görə edam edildilər.

Nəticədə nazir postlarını Nqema Ndonq özü tutdu. 1973-cü ildə yeni konstitusiya əsasən o, ömürlük prezident vəzifəsini icra edəcəkdi.

Ndonq xəzinədən götürdüyü pulları istədiyi kimi israf edirdi. O, ölkədə mövcud olan yeganə banka rəhbərlik edib, sonra isə dövlət büdcəsinin evdə daha təhlükəsiz olacağına qərar verib, pulları evinə daşıdı. Bir yarısını çarpayısının altında saxladı, digəri isə oğrulardan qorxaraq bambuk kolluğuna basdırdı. Bu addım uğursuz oldu - pulun çox hissəsi toza çevrildi.

Ndonq özü ərzaq və malların qiymətlərini müəyyənləşdirdi. Çörəyin qiyməti onun əhval-ruhiyyədən asılı idi. Bir gün çox ucuz ola bilərdi, digər gün isə kosmik həddə çatardı.

Xəzinəni doldurmaq üçün prezident girov götürülən xarici diplomatlar və turistlər üçün fidyə tələb edirdi.

Prezidentin dinlə də çətin münasibəti var. Ölkədə xristianlığı qadağan etməklə, əslində özünü tanrı elan etdi. Kilsələrdə ikona və xaç əvəzinə onun portretləri peyda olurdu. Kahinlərdən öz xütbələrində “Tanrı Ekvatorial Qvineyanı Makias sayəsində yaratdı” demələri tələb olunurdu ki, bu da sonradan “Makiasdan başqa tanrı yoxdur” halına gəldi.

Terror və repressiya bütün ölkəni bürüdü. Diktator keçmiş arvadlarının və məşuqələrinin yeni sevgililəri ilə vəhşicəsinə davranırdı. Nqema inanırdı ki, qadınları ömürlərinin sonuna qədər ona sadiq qalmalıdırlar. O, xüsusilə yerli ziyalıların təqib edilməsində fəallıq göstərirdi. Məktəblər bağlandı, institutlar və texnikumlar tamamilə qadağan edildi.

Ölüm əzabında "ziyalı" sözünü söyləmək və ya eynək taxaraq görünmək qadağan edildi.

Onun hakimiyyəti illərində ölkədə cəmi on nəfər ali təhsilli adam qaldı, qalanları qaçdı və ya vəhşicəsinə öldürüldü. Müstəqillik əldə etdikdən sonra Ekvatorial Qvineyada 300 min insan yaşayırdı. On bir il sonra əhali sayı 120 minə enmişdi.

Nazirlərin, işçilərin və adi işçilərin bütün müraciətlərinə prezident belə cavab verib: “Hamını edam edin”. Xaricə səfərlərə getməzdən əvvəl, şübhəsiz ki, bir neçə məhbusu edam etdi ki, başqaları onun olmadığı müddətdə dövlət çevrilişindən çəkinsinlər.

Ölkə qaranlığa qərq oldu. Həm məcazi, həm də hərfi mənada: prezident elektrik enerjisini kəsdi. Ölkədə bir dənə də olsun kitabxana və ya teatr qalmadı, bütün KİV-lərdən yalnız bir hökumət qəzeti var idi.

Ölkədə kabus 1979-cu ilə qədər davam etdi.

Nqemanın ətrafındakı insanlar onun əqli durumunun yaxşı olmadığını görməyə başladılar. Ancaq onu sağalda bilmədilər - ölkədə praktiki olaraq həkim yox idi: bəziləri öldürüldü, bəziləri ölkədən qaçdı. Prezidentin psixi durumu hər gün pisləşirdi. Qohumlarının heç biri ilə əlaqə saxlamadan həftələrlə otağında otururdu.

Prezidentin q ardaşı oğlu Teodoro Obianqın o zaman Milli Qvardiyaya rəhbərlik edirdi və çevriliş etmək qərarına gəldi: hərbçilər Ndonqun evinə girib, mühafizəçilər onu xilas etməkdən imtina etdi. Lakin Ndonq, ölkə büdcəsindən ayrılan pullarla dolu bir neçə çamadan götürərək birtəhər qaça bilir.

İki həftə ərzində hərbçilər keçmiş dövlət başçısını axtarmaq üçün cəngəlliyi axtarırlar. Onu tapanda Ndonq son pullarını çeynəyirdi. Qaçan şəxs tutularaq məhkəməyə göndərilir. Diktator 80 min qətldə ittiham olunur, onlardan 500-nün ölümündə təqsirli bilinir.

Pərişan diktator ölümə məhkum edilir. Amma sonra məlum oldu ki, əsgərlərdən heç biri keçmiş hökmdarı edam etmək istəmir. Nqemanın bir meşə şəfaçısının oğlu olduğu üçün qədim sehrbazlar ailəsindən olduğuna inanılırdı. Ndongun qardaşı oğlu qara sehrə inanmırdı və muzdla xidmətə götürdüyü mərakeşli döyüşçülərə göstəriş verərək diktatoru güllələtdirdi. Nqema Ndonq 40 güllə yarası aldı və yerindəcə keçindi.

Teodoro Obianq hakimiyyətə belə gəldi və bu gün də ölkəni idarə edir. Onun ilk etdiyi iş əmisinin bütün qanunlarını ləğv etmək oldu.