2033-cü ilə qədər iş yerlərinin yarısı ixtisar ediləcək - SƏBƏB

BMT-nin Ticarət və İnkişaf üzrə Konfransının (UNCTAD) proqnozuna görə, 2033-cü ilə qədər süni zəka bazarının həcmi 4.8 trilyon dollara çatacaq.

Lent.az xəbər verir ki, bu barədə CNBC məlumat yayıb.

Lakin süni zəkanın üstünlükləri məhdud iştirakçı dairəsi üçün əlçatan olacaq ki, bu da inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında fərqin daha da artmasına səbəb ola bilər. UNCTAD hesab edir ki, bu vəziyyətin qarşısını almaq üçün inkişaf etməkdə olan ölkələr süni zəkanın tənzimlənməsi və etik çərçivələrin müzakirəsində iştirak imkanı əldə etməlidirlər. Agentliyin hesabatına əsasən, 8 ildən sonra zəkanın bazar kapitallaşması Almaniya iqtisadiyyatının miqyası ilə müqayisə oluna biləcək və bu texnologiya məhsuldarlığın artımını təmin edərək rəqəmsal transformasiyanı stimullaşdıracaq.

Bununla belə, UNCTAD xəbərdarlıq edir ki, zəkanın inkişafı dünyada təxminən 40% iş yerlərinin azalmasına səbəb ola bilər. Süni zəkanın tətbiqindən əldə olunan iqtisadi faydalarsa hər kəsə nəsib olmayacaq. “Hesabatda qeyd olunur ki, süni zəkaya əsaslanan avtomatlaşdırmanın üstünlükləri çox zaman əməyə deyil, kapitala fayda verir. Bu isə bərabərsizliyi artıra və inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlarda ucuz işçi qüvvəsinin rəqabət üstünlüyünü azalda bilər”. Süni zəka texnologiyalarının inkişafının işsizliyə və bərabərsizliklərə gətirib çıxara biləcəyi barədə Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) 1 ildən çox müddət əvvəl xəbərdarlıq etmişdi.

Yanvar ayında isə Dünya İqtisadi Forumu hesabat yayımladı və orada qeyd olunurdu ki, işəgötürənlərin 41%-ə qədəri süni zəkanın əvəz edə biləcəyi sahələrdə işçi sayını azaltmağı planlaşdırır. UNCTAD-ın hesabatında, həmçinin ölkələr arasında süni zəkanın hazırlanması və tətbiqi sahəsində ciddi bərabərsizlik olduğu xüsusi vurğulanır. BMT-nin məlumatına görə, süni zəka üzrə qlobal korporativ tədqiqat və inkişaf xərclərinin 40%-i əsasən ABŞ və Çində yerləşən cəmi 100 şirkətin payına düşür. Hesabatda o da qeyd olunur ki, Apple, NVIDIA və Microsoft kimi qabaqcıl texnologiya şirkətləri süni zəka texnologiyalarının geniş tətbiqindən fayda əldə edə bilərlər və bu şirkətlərin bazar dəyəri bütün Afrika qitəsinin ÜDM-indən daha yüksəkdir.

Hesabata əsasən, əsasən qlobal Cənubda yerləşən 118 ölkə süni zəkanın idarə olunması ilə bağlı əsas müzakirələrdə iştirak etmir. Süni zəkanın milli və korporativ səviyyələrdə inkişafında mövcud olan bu dominasiya ölkələr arasında texnoloji uçurumun daha da dərinləşməsi ilə nəticələnə bilər. Bir çox ölkə bu prosesdə geri qalmaq riski ilə üz-üzədir. Hesabatda qeyd olunur ki, süni zəka yalnız iş yerlərinin azalmasına səbəb olmur, eyni zamanda yeni imkanlar da yaradır - yeni sahələrin formalaşmasına və işçilərin bacarıqlarının genişlənməsinə şərait yaradır. Lakin bu, yalnız peşəkar yenidən hazırlıq və ixtisasartırma üçün kifayət qədər sərmayə qoyulduğu təqdirdə mümkündür.

UNCTAD-ın hesabatı inklüziv inkişafı təşviq etmək üçün beynəlxalq ictimaiyyətə bir sıra tövsiyələr təqdim edir. Bunlara süni zəka sahəsində məlumatların ictimai şəkildə açıqlanması mexanizmi, ümumi süni zəka infrastrukturu, açıq mənbəli süni zəka modellərinin istifadəsi və biliklərin və resursların paylaşımına yönəlmiş təşəbbüslər daxildir. Mütəxəssislərin fikrincə, süni zəka tərəqqi, innovasiya və ümumi rifah üçün katalizator rolunu oynaya bilər - amma yalnız o halda ki, ölkələr bu texnologiyanın inkişaf trayektoriyasını fəal şəkildə formalaşdırsınlar. Strateji investisiyalar, inklüziv idarəetmə və beynəlxalq əməkdaşlıq süni zəkanın mövcud bərabərsizlikləri dərinləşdirmədən, hər kəs üçün faydalı olmasının əsas açarlarıdır.