Yer kürəsinin "xəstə" olduğu SÜBUT EDİLDİ

Planetimizin artan su mövcudluğu, qida yükü, ekosistemin saxlanması və çirklənmə böhranları ilə üzləşdiyinə dair narahatedici sübutlar təqdim edilib.

Lent.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, aparılan tədqiqat həyatı təmin edən sistemlərin sabitliyinə təhlükə yaratdığını və sosial bərabərliyi pisləşdirdiyini sübut edib.

Tədqiqatda alimlər planetlərin sağlamlığının həyati əlamətlərini insanın rifah göstəriciləri ilə əlaqələndirməyə çalışıblar. Tədqiqat planet üçün insan orqanizminin həyati əlamətləri ilə müqayisə edilə bilən bir sıra "təhlükəsiz və ədalətli" meyarlar yaradır. Nəbz, temperatur və barometrik təzyiq əvəzinə su axını, material istifadəsi və yer üzündəki dəyişikliklər kimi şeylərə diqqət edilir.

İqlim məsələsinə gəlincə, dünya qlobal istiləşməni cilovlamağa çalışır. Alimlər qeyd edirlər ki, bu istiləşmə geniş vüsət alıb, çünki bir çox ərazilər artıq həddindən artıq istilər, quraqlıq və daşqınlardan ağır zərbə alıblar. Eyni zamanda, ekosistemləri qorumadan iqlimi sabitləşdirmək mümkün deyil.

Təhlükəsiz səviyyəyə nail olmaq üçün dünyanın 50-60%-nin təbii ekosistem tərəfindən tutulması lazımdır. Lakin reallıq ondan ibarətdir ki, planetin yalnız 45-50 faizinin təmiz ekosistemi var.

Digər məqsəd havanın çirklənməsi ilə mübarizədir. Qlobal səviyyədə, şimal və cənub yarımkürələri arasında kimyəvi konsentrasiyalardakı balanssızlıq minimuma endirilməlidir.

Suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması çayların axınının 20 faizinin bağlanmasını tələb edir, çünki müasir istifadə suyun keyfiyyətinin pisləşməsinə və şirin su canlılarının itkisinə səbəb olur. Alimlər bildirirlər ki, hazırda dünya çay hövzələrinin 47 faizi sürətlə tükənir.

Kimyəvi gübrələr başqa bir problemdir, çünki daha zəngin ölkələrin fermerləri bitkilərin və torpağın udduğundan daha çox azot və fosfor səpirlər. Bu müvəqqəti olaraq məhsuldarlığı artırır, lakin su sistemlərində axmağa və sonradan zərərli yosunların çiçəklənməsinə gətirib çıxarır ki, bu da suyun keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdirir. Gübrələrdən daha çox inkişaf etmiş ölkələrin fermerləri istifadə edirlər.

Müəlliflər deyirlər ki, planetimizin diaqnozu kədərlidir, lakin hələ də ümidsiz deyil. Amma düzəltmək üçün vaxt tükənir.