Məktəblərdə təhsilalanlarda formalaşdırılacaq səriştələr və dəyərlər müəyyənləşdi

Ümumi təhsil pilləsində təhsilalanlarda formalaşdırılacq səriştələr və dəyərlər müəyyənləşib.

APA-nın məlumatına görə, bu, Nazirlər Kabinetinin yeni redaksiyada təsdiq etdiyi “Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları (kurikulumları)”nda əksini tapıb.

Beləliklə, səriştə təhsil prosesində və həyatda mənimsənilmiş, hər hansı fəaliyyət sahəsi, eləcə də şəxsi inkişaf, sosiallaşma və cəmiyyətə inteqrasiya, məşğulluq, ömürboyu təhsil üçün zəruri olan bilik, bacarıq, yanaşma və dəyərlər məcmusudur. Səriştələr ümumi təhsil səviyyəsində tədris olunan fənlər və dərsdənkənar məşğələlər vasitəsilə formalaşdırılır.

Ümumi təhsil pilləsində formalaşdırılan səriştələr aşağıdakı təsnifata uyğun və cədvəldə qeyd olunan təhsil səviyyələri üzrə qruplaşdırılır:

- təfəkkürlə bağlı səriştələr - yaradıcılıq (kreativlik), tənqidi təfəkkür, problem həlletmə, qərar qəbuletmə, müstəqil öyrənmə;

- fəaliyyətlə bağlı səriştələr - ünsiyyət, əməkdaşlıq, rəqəmsal savadlılıq, informasiya savadlılığı, maliyyə savadlılığı;

- dəyərlər - milli kimliyin dərki və milli iftixar hissi, fəal vətəndaş mövqeyi, şəxsi və sosial məsuliyyət, demokratiya və insan hüquqlarına hörmət, mədəni müxtəlifliyə hörmət.

Təsnifat

Səriştələr

Məktəbə- hazırlıqda

İbtidai təhsil səviyyəsində

Ümumi orta təhsil səviyyəsində

Tam orta təhsil

səviyyəsində

Təfəkkür

yaradıcılıq (kreativlik)

əşyalardan qeyri-adi formada istifadə edir

mövcud olan- lara orijinal əlavələr və düzəlişlər edir

qeyri-standart yanaşma nümayiş etdirir

innovativ layihələr hazırlayır

tənqidi təfəkkür

bildiyi və yeni informa-

siya arasında eyniliyi və fərqləri müəy- yənləşdirir

fikrini əsaslan- dırmağı bacarır

təhlil edilən məsələlərdə uyğunsuzluqları və ziddiyyətləri müəyyən edir

qiymətlən- dirmə zamanı dəlillərə və dəyərlərə əsaslanır

	problem həlletmə	problemin həlli ilə bağlı ehtimallar irəli sürə bilir	problemin həlli üçün alqoritmlər qurur	problemin optimal həlli yollarını müəyyən edir	problemli situasiyalarda emosional sabitlik nümayiş etdirir, proble- mi konstruktiv şəkildə həll edir
	qərar qəbuletmə	qərar qəbul- etmədə iştirak edir	qərarlarının müsbət və mənfi nəticələrini proqnozlaşdırır	qərar qəbulunda prioritetlərə əsaslanır	əsaslandırıl- mış qərarlar qəbul edir və nəticəsi üçün məsuliyyət daşıyır
	müstəqil öyrənmə	müstəqil öyrənməyə maraq nümayiş etdirir	öyrənmə mən- bələrini (müşa- hidə, insanlar, kitablar, internet və s.) ayırd edir	öz öyrənmə fəaliyyətini müəyyənləşdirə, istiqamətləndirə, tamamlaya bilir	öz öyrənmə fəaliyyətinin keyfiyyətini qiymətləndirir
Fəaliyyət	ünsiyyət	ünsiyyət etiketlərinə riayət edir	öz fikirlərini ifadə etməyi və digərlərini dinləməyi bacarır	ana dilində və xarici dildə ünsiyyət qurur	ana dilində və xarici dildə fikirlərə müna- sibət bildirir, mülahizələrini əsaslandırır
	əməkdaşlıq	kollektiv fəaliyyətdə iştirak qayda- larına bələddir	kollektivdə işləməyi bacarır	kollektivin ortaq məqsədləri üçün çalışır	kollektivdə birgə fəaliyyət və liderlik bacarıqları nümayiş etdirir
	rəqəmsal savadlılıq	informasiya- kommunikasi- ya texnologi- yalarını (İKT) tanıyır və fərqləndirir	İKT-dən ilkin istifadə bacarıqları nümayiş etdirir	İKT-nin imkanlarından məqsədyönlü istifadə edir	cəmiyyətin həyatında İKT-nin əhəmiyyətini dəyərləndirir, fəal istifadəçi bacarıqları nümayiş etdirir
	informasiya savadlılığı	informasiya barədə ilkin biliklərə malikdir	informasiya axtarmağın və toplamağın yollarını bilir	informasiyanın xassələrini nəzərə almaqla, onu emal və istifadə edir	informasiya- dan fəaliyyə- tində məqsəd- yönlü istifadə edir
	maliyyə savadlılığı	pul və qənaət barədə məlumatlıdır	şəxsi büdcəsindən səmərəli istifadə edir	səmərəli istehlak davranışı nümayiş etdirir, resurslar- dan qənaətlə istifadə edir	iqtisadi layihə- lər qurur, sahibkarlıq ideyaları irəli sürür

Dəyərlər	milli kimli- yin dərki və milli iftixar hissi	dövlət rəmzlərini tanıyır	dövlət rəmzləri- nə hörmət nümayiş etdirir	azərbaycançılıq ideyalarını mənimsədiyini nümayiş etdirir	azərbaycan- çılıq ideyalarını təbliğ edir
	fəal vətəndaş mövqeyi	yaşadığı bölgə və ölkə haqqında məlumatlıdır	dövlət və dövlət- çilik ənənələri barədə məlumatlıdır	dövlət maraqlarının müdafiəsində öz rolunu dərk edir	dövlət maraqlarını müdafiə edir
	şəxsi və sosial məsuliyyət	davranış mədəniyyəti haqqında məlumatlıdır	şəxsi məsuliyyətini dərk edir	şəxs-cəmiyyət münasibətlərini şərh edir, cəmiy- yət qarşısında məsuliyyətini dəyərləndirir	cəmiyyət qarşısında məsuliyyətini şərh edir, sosial layihə- lərdə iştirak edir, könüllü- lük fəaliyyəti ilə məşğul olur
	demokratiya və insan hüquqlarına hörmət	insan hüquq- ları barədə təsəvvürə malikdir	öz hüquqlarını və vəzifələrini bilir, digər insanların hüquq və vəzi- fələrinə hörmət nümayiş etdirir	insan hüquq və azadlıqlarının mahiyyətini dərk edir	insan hüquq və azadlıq- larını müdafiə edir
	mədəni müxtəlifliyə hörmət	mədəni müxtəliflik barədə məlumatlıdır	mədəni müxtə- lifliyi (müxtəlif etnik qruplar, dillər, dinlər, irqlərə mənsub insanlar) qəbul edir	birgə yaşayış qaydalarına əməl edir	ayrı-seçkiliyin yolverilməz- liyini əsaslandırır