Vəfa Zeynalova: “Babamı azı 20 dəfə “öldürmüşəm””

“Məktəbdə uşaqları adətən kitabla döyürdüm. Qapının ağzında dururdum, üç kitabı üst-üstə qoyub kim girirdi vururdum başına. Sinfimizin ən “zdarovıy” oğlanı Rəşadıydı. Fağır olduğu üçün ən çox onu döyürdüm”. Bu sözləri əməkdar artist Vəfa Zeynalova deyir. Gücü Rəşada çatsa da, amma onun anasından çox qorxurmuş. Hə, bir də məktəbə qızıl diş taxıb gedirmiş. Elə-belə, konfet kağızından düzəldibmiş. Və ən maraqlısı…Yox, yaxşısı budur, özü danışsın “Məktəb illəri”ni…

“Çantamı götürüb getdim evə”

-1981-ci ildə Abşeron rayonu, 1 saylı orta məktəbə getmişəm. İlk dərs günüm bu günə qədər də yadımdadı. Qırmızı ”yubka”m, həddindən artıq böyük gül buketim vardı və anam saçımı iki yerə yığmışdı. O vaxtlar çox böyük buketlər olmurdu, mənim buketim hamının diqqətini cəlb edirdi, özümdən böyük idi. (Gülür) İlk vaxtlar dərsin bitməyini gözləmirdim, yorulan kimi müəllimdən icazəsiz çantamı götürüb evə gəlirdim. Sonradan müəlliməm, valideynlərim və bacım başa saldı ki, “Vəfa, belə olmaz. Dərsdə oturmaq lazımdı, müəllim icazə vermədən sinifdən çıxmaq olmaz”. Qısa vaxta məktəbə uyğunlaşdım və çox sevdim.

Bütün müəllimlərimi sevmişəm. İlk müəlliməm Zərifə müəlliməylə hələ də münasibətim var. Ara-sıra görüşürük. Məni görəndə çox sevinir. Eləcə də mən. Hər dəfə görüşəndə qəribə bir nostalji yaranır aramızda. Müəllimə kimi amansızıydı, güzəştə getməzdi. Çox tələbkarıydı. İllər sonra bir gün anamgilə gedəndə, yolda riyaziyyat müəllimimlə, Hüseyn müəllimlə rastlaşdım. Məni qucaqlayıb ağladı. Ümumiyyətlə, məktəbdə sevilən şagird olmuşam.

“Dəcəl idim, müəllimim şirniyyat verirdi”

- Rəhmətlik Azərbaycan dili müəllimim Ziyad müəllimi çox sevirdim. Baxmayaraq ki, bütün şagirdlər, bütün məktəb ondan dəhşətli dərəcədə qorxurdu. Onun mənə fərqli münasibəti, xüsusi simpatiyası vardı. Əzizləyər, güzəştə gedirdi. Hətta görəndə ki, köçürmüşəm uşaqların yanında üzümə vurmurdu. Sonra başa salırdı ki, bir daha etmə, olmaz. Lakin ən sevdiyim fənn rus diliydi. Rus dilinə həvəsi, marağı Ema müəlliməm yaradıb. İki rus dili müəlliməm olub; Ema və Azilə müəllimə. İkisini də çox sevirdim, amma Ema müəllimənin yeri ayrıydı. Hər dəfə o mənə müxtəlif şirniyyatlar verirdi. Çox dəcəl uşağıydım, sözə qulaq asmırdım. Ema müəllimə mənə pirojnalar verə-verə məni özünə bağladı. O vaxtlar beşdə ya altıda oxuyardım.

“Kimyanı nəinki mən, bütün sinif sevmirdi”

- Ən sevmədiyim fənn kimyaydı. Deyərdim ki, bütün sinif kimyanı sevmirdi. Hər dəfə sinifdə bir oyun çıxardırdıq ki, dərs keçməyək. Sinifdə, laboratoriyadakı kimyəvi mayeləri, “paraşok”ları bir-birinə qatır, nəyisə partladırdıq. Nəticə də otaqda pis iy əmələ gəlirdi və dərs olmurdu. Axır da müəllimə bezdi və bizi elə iyli sinifdə qoyub ağzımızı bağladı. Sinfimiz ikinci mərtəbədə idi. Uşaqların ağlına saldım ki, gəlin pəncərədən qaçaq. Bir neçə uşaq aşağı tullanmışdıq ki, bir oğlan yıxılıb ayağını sındırdı. Hay-küyə hamı gəldi. İdeya müəllifi mən olduğum üçün bərk danlandım (gülür). Maraqlı günlərimiz keçib, lakin o illəri bir daha qayıtmaq istəməzdim. Hər yaşın öz gözəlliyi var. Məktəbdə əlaçı olmamışam, orta qiymətlərlə oxumuşam. Çox dəcəl, şuluq şagird olmuşam. Dərsdən icazə almaq üçün üzünü belə görmədiyim babamı “öldürürdüm”. “Babam rəhmətə gedib, olar evə gedim?” Axırda müəllimə təngə gəldi: “Sənin baban artıq iyirmi iki dəfə ölüb. Bəsdi! İcazə yoxdu!” (Gülür).

“Dostlarımın çoxu oğlan idi”

- Məktəb vaxtı oğlan sayağı olduğumdan sevgiyə, məhəbbətə elə də fikir vermirdim. Gözəl qız olmamışam, amma sinifdə lideriydim. Hər işdə birinci, başda olmağı sevirdim, davakarıydım. Sinfimizdə Fuad adlı bir oğlan vardı, heç yola getmirdik. Amma sonradan yaxın dost olduq. Şalvar geyindiyimə görə müəllimlərlə aramızda problemim yaranırdı ki, məktəbə şalvar geyinmə, forma geyin. Dostlarımın çoxu oğlanlarıydı. Bir tək qız dostum vardı, o da Tənzilə. Demək olar ki, onunla da yemək dostuyduq. Kök qızıydı, daim çantasında pirojna olardı. Həmişə sinfin ən axırıncı partasında oturub onun çantasındakıları yeyərdik. Sonradan bərk dostlaşdıq. Düzdü görüşməyə elə də vaxtımız olmur, amma arada zəngləşirik. O da ailə qurub, üç övladı var. Qalan uşaqlarla təsadüf də olsa işdə, məclislərdə, ad günlərində görüşürük.

“Günümüz dava ilə bitirdi”

- O vaxt hamı son zəngi bulvarda qeyd edərdi. Son zəng günü də yenə nəsə etmişdik. Direktorumuz cəza olaraq bulvara getməyi bizə qadağan etdi. Elə valideynlər də getməyimizi istəmirdi. Buna baxmayaraq biz yenə qaçıb getdik bulvara. Orda da başqa məktəbin uşaqlarıyla aramızda dava düşdü. Adətən bütün gəzintilərimizin sonu davayla bitirdi. O vaxt başa düşmürdüm, amma indi özüm də valideyn olandan sonra onlara haqq verirəm. Bu gün mənim də qızlarım qarışıq yerə getmək istəyəndə “yox” deyirəm. Uşaq vaxtlarımda çox oğlan kimiydim. Məktəbi bitirəndən sonra xasiyyətim həddindən artıq dəyişdi. Başladım qız kimi özümə fikir verməyə, bəzənməyə. Qızım Lalə mənim məktəb vaxtlarımdı, Səbinəysə məktəbdən sonram.

“Dedim ki, bir də belə qələt etməyəcəm”

İngilis dilindən əvəz etməyə təzə müəllimə gəlmişdi. Sinfə girdi, özünü təqdim elədi. Müəllimə köküydü deyə, hamımız yerimizdən pıqqıldaşırdıq. Qabaq partada oturmuşdum. Sakitləşməyim üçün mənə pis-pis baxıb arxadakı uşağa dedi ki, get jurnalınızı gətir. Mən ona aman vermədim, ondan qabaq durub qaçdım ki, mən gətirərəm. Jurnalı gətirib qoydum müəllimin stoluna. O da mənim adımı, familiyamı soruşub mənə yekə “iki” yazdı. Mən də dərhal jurnalı götürüb müəllimin gözünün qabağındaca o vərəqi cırdım. Bu söhbət gedib direktora qədər çıxdı. Valideynlərimi məktəbə çağırdılar. Məktəbdə də, evdə də cəzalandım. Ondan sonra heç vaxt jurnalın dalınca göndərmədilər. Jurnal gətirməyi niyə sevirdim? Çünki, iki dəqiqəlik yolu on beş dəqiqəyə gedirdim, koridorda hamıyla zarafatlaşırdım. Beşinci, ya altıncı sinifdə oxuyurduq. “Veçerinka” keçirmək istədik, icazə vermədilər. Biz də qərara gəldik ki, kimsə “xəstələnsin” yanına gedək. Bizim evimiz genişiydi deyə, mən “xəsətələnəsi” oldum. Adı nəydi bilmirəm, bir ot vardı, uşaqlar dedilər ki, o otu yesən, qızdırman qalxacaq. Mən də nəyi var, o otdan yedim. Doğurdan da qızdırmam qalxdı. Sinif yoldaşlarım da yanıma gəldi. Qabaqcadan məlumat vermişdim ki, mən qızdıracam, hazır olun. Sonra da o otdan zəhərləndim (gülür). Və qərara gəldim ki, bir də belə qələt eləməyəcəm.

***

Bəzən öz məktəb illərimlə qızlarımın məktəb illərini müqayisə edirəm. Zəmanə də, mühit də, indi çox fərqlidi. Çünki, mən elə bir məktəbdə oxuyurdum ki, o məktəbin istər müəllimləri, istər şagirdləri, istərsə də valideynləri, hamı bir-biriylə qonşu, tanışıydı. Məsələn, mən anama deyəndə ki, gedirəm Tənziləgilə, anam artıq bilirdi mən kimin evində olacam. Amma indi belə deyil. Hərəsi bir yandan gəlib. Çoxunun valideynlərini tanımıram. Ona görə qızım deyəndə “mən sinif yoldaşımgilə gedirəm” dərhal razılaşa bilmirəm. Hərdən mənə deyirlər “sən onları çox sıxırsan, çox qapalı böyüdürsən”. Bu inamsızlıq deyil. Ətrafda bir xof var. Və mən o xofdan qorxuram. Bu gün televizorda, mətbuatda elə şeylər görüb eşidirik ki, adam dəhşətə gəlir. Amma bizim dövrümüzdə belə şeylər yoxuydu. Olsa da, bizə aid deyildi. Çünki biz qıraq qəsəbədə yaşayırdıq. Hamı bir-birini tanıyır, arxayınıydı. Nəinki mühit, indiki təhsil belə dəyişib. Bizim vaxtımızda oxumaq daha asanıydı. Hər fəndən maksimum bir kitab, bir dəftərimiz vardı. Amma indi bir fəndən iki-üç kitab var, bir on dənə də dəftər. Ağır çanta daşımaqdan yazıqların çiyni qırılır. Ancaq bizim çantamız elə yüngül olurdu ki, təpiyimizin ucunda aparırdıq…