Əməkdar artist: “Kiminsə qapısını döymədim” – MÜSAHİBƏ –

Əməkdar artist, muğam ifaçısı Nuriyyə Hüseynovanın APA-ya müsahibəsi

- Azərbaycan muğam sənətinin bugünkü vəziyyəti haqqında fikirlərinizi bilmək istərdik. Ümumiyyətlə, bu gün “Azərbaycan muğamı inkişaf edir” fikri ilə razılaşmaq mümkündürmü?

- Əlbəttə, səmimi deyim ki, bu gün Azərbaycanda muğama diqqət və qayğı dövlət siyasətinin tərkib hissəsinə çevrilib. Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü və qayğısı ilə bu gün muğama xüsusi diqqət var. Sözsüz ki, dövlət rəhbərliyi ümumi muğam ifaçılarına xüsusi təqaüd ayrılması, ev verilməsi ilə bağlı ümumi qərar verir. Dövlət başçısı İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva Azərbaycanın milli dəyərlərinə, ənənələrinə sadiq qalaraq, əsasən də bizim klassik sıralarda sadalanan aşıq sənəti, muğam sənəti, folklor ənənələrinə xüsusi diqqət yetirirlər. Azərbaycan muğamı UNESCO-nun maddi-mədəni irs siyahısına daxil olunub. Müsəlmanların dünyada sıxışdırıldığı bir vaxtda Avropanın mərkəzində bu cür işlər görmək, mədəniyyətimizi təbliğ etmək böyük bir uğurdur. Bu da bir müharibədir, mədəniyyətin müharibəsi... Mədəniyyətin müharibəsi isə bəşəriyyətdə uğur və qalib gəlmək üçün vacib şərtdir. Bəşəriyyəti çox çətin maneələrdən xilas edən yeganə bir şey varsa, o da mədəniyyətdir.

Dövlətimizin xüsusi diqqəti sözsüz ki, təqdirəlayiqdir. Amma yerdə qalan icraçılar görək, onlar bunu sona kimi icra edib, yerinə yetirirlərmi? Yox. Yetirsəydilər, mən də hamı kimi prezident tərəfindən tətbiq olunan, Heydər Əliyev Fondunun milli ifaçılar üçün verdiyi mükafatlardan alardım, amma almıram. Mən şou adamı, restoranlarda, toylarda sənətimi ucuz satan müğənnilərdən deyiləm. Özümə və sənətimə sonsuz hörmət edirəm.

- Söylədiyiniz mükafatlarla bağlı müvafiq müraciətləriniz olubmu?

- Niyə müraciət etməliyəm? Məgər mən gürcüyə, rusa, erməniyə xidmət edirəm? Mən Azərbaycan mədəniyyətinə xidmət edirəm. Özü də çıxış etdiyim Azərbaycan Qədim Musiqi Alətləri Ansamblı 1995-ci ildə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən təsdiqlənib, dövlət statusu verilib, Azərbaycan Dövlət Musiqi Mədəniyyəti Muzeyinin tərkibinə daxil edilmiş ən sanballı, ən sevimli, unikal, bütün dünyaya çıxarılıb göstərilə biləcək və fəxr ediləcək bir ansambldır. O ansambl yaranan gündən bu günə kimi bu ansamblın solisti işləyirəm. Dünyanın bir çox ölkələrində Azərbaycan mədəniyyətini o ansamblla birgə göstərmişəm. Bu, mənim peşəm və işimdir, mən öz işimi sevirəm və mən bundan zövq alıram. Sözsüz, ailəmdən, övladlarımdan, dostlarımdan da zövq alıram. Bütün bu şeylərə rəğmən, bu zamana kimi gedib kiminsə qapısını döyüm, kimdənsə nəyisə xahiş edim – belə şeylər xarakterimə ziddir. Mən bunu etməmişəm və etməyəcəyəm də. Məgər əməkdar artist fəxri adını alanda kiminsə qapısını döymüşdüm? Mənə əməkdar artist adını çox gec verdilər, amma yenə də Əbülfəs Qarayevə çox böyük təşəkkür edirəm. Əbülfəs müəllim nazir kürsüsünə keçdikdən sonra mənə əməkdar artist fəxri adı verildi. Düşünürəm ki, yaxın zamanlarda diqqətdən kənarda qalmayacağam.

Həyatda insanın övlada olan sevgisi heç bir hisslə əvəz oluna bilməz. Mən çox xoşbəxt həyat yoldaşı, ana və nənəyəm. Qızımın uşağı dünyaya gəlib və hara getməyimdən asılı olmayaraq evə getməyə tələsirəm. Elə bilirəm ondan uzaq düşsəm ölərəm.

- Hər bir xanım xanəndə üçün Leyli obrazında çıxış etmək ən böyük arzular sırasında olur. Bəs siz niyə heç zaman Akademik Opera və Balet Teatrının səhnəsinə çıxmamısınız və Leyli rolunu oynamamısınız?

- Mənə artist deyiləndə çox acığıma gəlir və hər zaman deyirəm ki, mən bu sənətdə artist yox, bu sənətin ziyalısıyam. Bu gün hər birimiz yalnız evimizin içində özümüzük. Mən Naxçıvanda bütün rayonlardan gələn uşaqların arasından seçilərək Bakıya gəlib Maestro Niyazinin sədrlik etdiyi, Şövkət Ələkbərova, Rauf Adıgözəlov, Arif Babayev, Sara Qədimova, Canəli Əkbərov və digərlərinin üzvü olduğu münsiflər heyətinin qarşısında çıxış etdim və uğur qazandım. Bu, artıq böyük bir mükafatın başlanğıcı idi. Xatırlayıram, Niyazi mənim başıma sığal çəkib Şövkət Ələkbərovaya “səhnəmizin gələcək Leylisi hazırdır, baxın bunun boyuna, simasına, saçlarına, görkəminə - bundan gözəl Leyli ola bilərmi?” dedi. Niyazi nə biləydi ki, dövr və zaman gələcək, Leylinin daxili dünyasına, mənəviyyatına uyğun gəlməyən Leylilər peyda olacaq, amma Leyli roluna Maestro Niyazi tərəfindən layiq bilinən Nuriyyə Hüseynovanın ayağı heç zaman Opera və Balet Teatrına dəyməyəcək, heç qapısından da içəri girməyəcək. Nuriyyə Hüseynova ona görə Leyli oynamadı ki, heç zaman hansısa dövlət məmurunun və ya vəzifəli şəxslərin qarşısında saatlarla boynunu büküb qadınlıq qürurunu aşağı sala biləcək bir hərəkət etmədi, əsl Azərbaycan qadınına məxsus adət-ənənələri bu günədək qoruyub saxladı. Hətta öz tələbələrinə də bunları aşılayıram. Mən heç zaman Leyli oynamaqdan ötəri hansısa insanın qapısını döymədim, heç kimə yalvarmadım. Gərək bu arzumu reallaşdırmaq üçün 10 dəfə gedəydim kimlərinsə qapısına, yalvaraydım, ən azından Opera və Balet Teatrının direktoruna müraciət edəydim ki, qurban olum, başınıza dönüm, icazə verin mən də Leylini oynayım. Bunu mən öz adıma və qadın qüruruma sığışdırmıram. Artıq Leylini oynamaq vaxtı keçdi, mən Leyli oynaya bilmərəm. Leylini oynamaq üçün bizim səhnəmizə 22, 23 yaşında yaraşıqlı, gənc və istedadlı qızlar gəlir. Hər halda, ortalıqda idim, tanınırdım, iynə deyildim ki, məni görən olmasın. Mən əgər bir işi bacarıramsa, o yükün altına girirəmsə, alnıaçıq çıxıram. Bu gün hər kimsə qolumdan tutub mənə güclə “sən Ərəbzəngi oynamalısan” desə, mən bunu oynaya bilmərəm. Onu mənə milyonlar da versələr, yenə oynaya bilmərəm, çünki mən daxilən Ərəbzəngi deyiləm.

- Axı bu gün 50 yaşında da Leylimiz var...

- Vaxt-dövr gəlirsə, o getməlidir. Özü də insan üzü sulu, zamanında getməlidir. 42-43 yaşında Leyli olmaz. Leylinin öz yaşı var. Leyli 22-23 yaşında sevib, bu yaşında Leyli obrazını yaratmaq tamam başqa bir şeydir.

- O zaman siz Nəzakət Teymurova, Gülyaz Məmmədova və digərlərinin Leyli oynamasının əleyhinəsiniz...

- Onlar özü bilər, bu mənim şəxsi fikrimdir. Əslində sizə bir şey də deyim, mən yaşda olan sənətkarlar səhnədən uzaqlaşdırılır, bunun əleyhinəyəm. İnsan yaşa dolduqca kamilləşir, müdrikləşir. Kamil dövründə sənət də kamilləşir. Bu o demək deyil ki, insanın bir az saçı ağarır, bir az yaşa dolur deyə səhnədən uzaqlaşdırılmalıdır. Sənətkar ki səhnədən uzaqlaşdırıldı, demək, o artıq yaşamır. Bu sənət sanki bir balığın suda olmasıdır. Onu məhv etmək üçün sudan çıxart və at səhraya, nəticə göz önündə olacaq. Sənət də, sənətkar da belədir. Sənətkar ürəyi çox həssas, kövrəkdir.

Şou-biznes deyəndə mənim gülməyim gəlir. Şou nədir, biznes nədir. Biri var səviyyəli musiqi, biri də var insanları toylarda, şənliklərdə əyləndirmək məqsədi daşıyan musiqilər. Bunlar tamamilə fərqli şeylərdir və bunları qarışdırmaq olmaz. İnsan öz işini, peşəsini sevirsə, inkişaf edəcək. Düzdür, kömək də lazımdır, köməksiz çox çətindir. İnsanın bu gün irəli getməsi, nəsə qazanması üçün maliyyə məsələləri çox önəmlidir. Çox gözəl səsin ola bilər, amma onu üzə çıxarmaq üçün maliyyə mütləqdir. Adicə mahnının oranjimanı 500 manatdan başlayır. Həqiqətən də bu gün çox çətin zəmanədir. Kimin kimisə ola bilər, mənim Allahdan başqa bir kimsəm yoxdur.

- Maliyyədən söz düşmüşkən, Bülbül adına Musiqi Məktəbindən, Mədəniyyət və İncəsənət Universitetindən və Qədim Musiqi Alətləri Ansamblından aldığınız əmək haqqı Sizə yetirmi?

- Aldığım əmək haqqı heç mənim maşınımın benzininə belə bəs etmir. Həftədə üç dəfə həm universitetə, həm Bülbül adına məktəbə gedirəmsə, həftədə də iki dəfə ansamblla məşqim olursa, bunların hamısını, eləcə də tıxacları nəzərə alsaq, maşınımın benzinin pulu deyil. Mən gəncləri öyrətməkdən zövq alıram, həvəslə işləyirəm, onları öyrətmək mənə milyonlara dəyər. Təbii ki, həyat yoldaşımın çox böyük köməyi var. Yəni yalnız onun hesabına böyük danışa bilərik. Maşınımı da mənə yoldaşım alıb. Yaxşı pul qazanmaq üçün gərək restoranlara gedib oxuyasan, mən də bunu etmərəm.

- Siz gənclik illərində olduğu kimi, indi də özünüzü reklam etdirməkdən çəkinirsiniz...

- Mən özümü heç zaman gözə soxmağı bacarmamışam, utancaqlıq var. Bəli, mən bu gün xalq artisti deyiləm, Leylini oynamamışam. Bunlar mənim üçün o qədər vacib, önəmli şeylər deyil. Əslində mən çoxdan xalqın artistiyəm. Sadəcə bir şey qalıb, prezident imza atıb təsdiq eləsin. O qədər xalqın artisti olmayıb, xalqın tanımadığı, sevmədiyi insanlar var ki, bu gün xalq artistidirlər. Elə məclislər olur ki, orda məni xalq artisti kimi təqdim edirlər. Xalqın artisti olmaq xalqın dəyərlərinə sədaqətlə xidmət etmək, xalqın ənənəsini davam etdirmək, təvazökarlıq, səmimilik, sədaqətlilik bir insanda cərəyan edirsə, eyni zamanda gələcək üçün tələbələr yetişdirirsə, o, artıq xalqın artistidir. Mən televiziyadayam, kanallardayam, ifa edirəm, görünürəm, qat-qat üstünəmsə, daha bilmirəm necə olmalıdır. Mütləq kimsə yada salmalı, xatırlatmalıdır, ya necə?.. Bunu giley kimi də qəbul etməsinlər ki, giley edirəm. Sadəcə, düşünürəm ki, ya heç kiminçün olmasın, birdəfəlik götürülsün, ya da yaxşıların hamısı üçün olsun. Bu mənim haqqımdır. Mən Azərbaycan musiqisinə xidmət edirəm, şou adamı deyiləm ki, deyim şou mənə ucuz şöhrət, ucuz reklam, yaxşı da pul gətirir.

- Bu gün Opera və Balet Teatrına başqa bir obraza dəvət olunsanız, gedərsinizmi?

- Yox, getmərəm. Leylinin anası oynamağa o qədər adamlar var ki. Hər bir insan özünü bir ampluada, simada görür. Mənə elə gəlir ki, hələ də tələbəyəm, dərsə gəlmişəm, İslam müəllim gəlib dərs keçəcək. Övladlarımı böyütmüşəm, bunların hamısı həyatımda çox tez baş verib. Bu il oğlum rezidenturaya daxil oldu. Mən buna görə Məleykə Abbaszadəyə xüsusi minnətdarlıq bildirirəm. Çünki oğlum hərbi xidmətdə olarkən rezidenturaya şam işığında hazırlaşdı, hərbi xidmətdə olanlara isə xüsusi güzəştlər oldu. Mən zamanımı boş keçirməmiş və nəyləsə məşğul olmuşam. Övlad böyütmək, ailəni qoruyub-saxlamaq və bütün bunlarla yanaşı, sənəti inkişaf etdirmək asan məsələlər deyil.

- Nuriyyə xanım, niyə Azərbaycan toylarında muğam hələ də qəbul olunmur?

- Çünki Azərbaycan tamaşaçısının səviyyəsi hələ biz istədiyimiz səviyyədə deyil. Adicə baxın, bu gün respublikanın hər yerində gözəl parklar, istirahət məkanları tikilir. Amma bu cür mədəni yerlərdə insanların özünü aparmaq qaydalarına diqqət etmək kifayətdir. Bu gün insanlara nələri edib, nələri etməməyi demək zamanı deyil, bunu insan özü dərk etməlidir. Qadın xeylağı əgər avtomobillə gedə-gedə su şüşəsini yerə atırsa, bu cür insanın hansı zövqü ola bilər? Axı hər kəs şüurlu şəkildə anlamalıdır ki, bunun üçün zibil yeşikləri var. Muğam düşündürücü təsirə malikdir. Toyda 5 dəqiqəlik muğam oxumaq olar, ondan artıq oxusan, gözdən düşəcək.

- Bu yaxınlarda dünyaca məşhur müğənni Cennifer Lopez Bakıda konsert proqramı ilə çıxış etdi. Sizcə, Azərbaycan müğənniləri nə zaman yaxşı pullar müqabilində xarici ölkələrdə konsertlərə dəvət alacaq?

- Azərbaycanda Cennifer Lopez kimi oxuyacaq, o səviyyədə müğənni hara baxsan doludur. Səmimiyyətimə inanın. Səhnə gözəlliyi və gəncliyi sevir. Bizim xanımların hamısında da gözəllik var. Bilirsinizmi, müğənninin dünyaya çıxarılması üçün yüksək səviyyədə menecerin olması lazımdır. Bütün bu şeylərin hamısı külli miqdarda pul tələb edir. Azərbaycanda hələ bu səviyyədə menecer yoxdur. Bu gün Azərbaycanda haraya baxsan, Cenniferin diapazonu kimi diapazon taparsan. Sadəcə, dünyaya çıxarılası menecerimiz yoxdur, nə edək... Əgər Flora Kərimovanın zamanında bu cür meneceri olsaydı, o, indi bütün dünyaya çıxmışdı.