Dünyada bu gün - VİDEO

ƏBDÜRRƏHMAN BƏY FƏTƏLİBƏYLİ-DÜDƏNGİNSKİ

(1908-1954)

İkinci Dünya müharibəsindəAzərbaycan legionununbaşçısı, “Abo” ləqəbli Əbdürrəhman bəy Əli bəy oğlu Fətəlibəyli-Düdənginski1908-ci il iyunun 12-dəNaxçıvanın Şərur rayonunun Düdəngə kəndində anadan olub. Tiflisdəkihərbi-piyada məktəbində, Moskvada Hərbi Akademiyada təhsil alıb, Azərbaycandiviziyasında xidmət edib. Bir müddət Leninqrad dairəsi qərargahında 6-cı şöbənin rəisi olub. 1939-cu ildə Finlandiya müharibəsində iştirak edib, "Qırmızı Ulduz" ordeni ilə təltif edilib. 1940-cı ildə Sovet Ordu hissələri Baltikyanı respublikaları işğal etdikdən sonra Riqada yerləşən hərbi qərargaha göndərilib, orada almanlara əsir düşüb. Əsirlikdə olduğu müddətdə azərbaycanlı hərbi əsirlərdən ibarət milli legion yaradaraq ona başçılıq edib. Müharibədən sonra "Azadlıq" radiosunun Azərbaycan redaksiyasının, eyni zamanda Ceyhun Hacıbəyli ilə birlikdə "Azərbaycan" jurnalının baş redaktoru olub. ABŞ və Qərb dövlətləri ilə ciddi əlaqələr qurub, Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda böyük mübarizə aparıb. Anti-sovet fəaliyyətinə görə DTK-nın sifarişi ilə dostu Mikayıl İsmayılov tərəfindən 20 noyabr 1954-cü ildə Münhendə qətlə yetirilib. Əbdürrəhman bəy Fətəlibəyli-Düdənginskinin cənazəsi dekabrın 5-də Nyu-Uimdəki qəbiristanlıqda – avtomobil qəzasında həlak olmuş qardaşı Seyfulla bəy Fətəlibəylinin yanında dəfn olunub.

HACIBABA BAĞIROV

(1932-2006)

Azərbaycanın xalq artisti, görkəmli teatr və kino aktyoru Hacıbaba Ağarza oğlu Bağırov 12 iyun 1932-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. Kiçik yaşlarından teatr sənətinə olan böyük həvəsi 1947-ci ildə orta məktəbi bitirəndən sonra onu Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrı nəzdindəki aktyor studiyasına gətirib çıxarıb. 1953-cü ildə Azərbaycan Dəmiryol Məktəbini bitirib, bir müddət Biləcəri deposunda maşinist köməkçisi işləyib. 1959-1960-cı illərdə Daxili İşlər Nazirliyinin klubuna rəhbərlik edib. 1960-cı ildə Cəfər Cabbarlı adına Gəncə Dövlət Dram Teatrının aktyor truppasına qəbul olunub və 26 il burada çalışıb. 1989-cu ildən 1996-cı ilə qədər yaratdığı Tənqid-Təbliğ Teatrının direktoru və bədii rəhbəri vəzifələrində çalışıb. 1996-cı ildən Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrının keçmiş direktoru və bədii rəhbəri olub. Teatrla yanaşı, kinoda bir sıra yaddaqalan obrazlar yaradıb. “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilən Hacıbaba Bağırov 4 oktyabr 2006-cı ildə vəfat edib.

OQTAY MİRQASIMOV

(1943)

Azərbaycanın xalq artisti, kinorejissor, ssenarist Oqtay Mirəsədulla oğlu Mirqasımov 1943-cü ilin bu günüBakıda ziyalı ailəsində anadan olub.1963-1968-ci illərdə Moskvada Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsində təhsil alıb. Bakıyaqayıtdıqdan sonra "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında, daha sonra "Azərkinovideo" İstehsalat Birliyinin baş direktoru vəzifəsində çalışıb. Bir neçə sənədli, bədii filmlərin quruluşçu rejissoru və ssenari müəllifidir. Cəfər Cabbarlı mükafatı, Azərbaycan Respublikası Kinematoqrafçılar İttifaqınınMilli Kino Mükafatı və "Şərəf" ordeni ilə təltif edilib. Oqtay Mirqasımov AMEA-nın ilk prezidenti, tibb elmləri doktoruMirəsədulla Mirqasımovunoğlu, xalq rəssamı, görkəmli heykəltəraşMirələsgər Mirqasımovun və AMEA-nın müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoruRüfət Mirqasımovunqardaşı, Azərbaycanın xalq artisti, aktrisaAyan Mirqasımovanınatasıdır.

XANLARƏHMƏDOV

(1946)

Azərbaycanın xalq rəssamı, heykəltəraş Xanlar Əhməd oğluƏhmədov 1946-cı il iyunun 12-də Bakıda anadan olub.Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Texnikumunda, Daşkənd Bədii Teatr İnstitutunda təhsil alıb. ƏsərləriFransa, Almaniya,İran, Polşa, Rusiya, Ukrayna,Özbəkistanvə digər ölkələrdə nümayiş etdirilib.Xalq şairi Məmməd Arazın qəbirüstü abidəsinin, Bakı Metropoliteninin “Dərnəgül” və “Azadlıq prospekti” metro stansiyalarındaböyük həcmli relyef əsərlərinin müəllifi olan Xanlar Əhmədov Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin “Təsviri sənət” kafedrasında müəllim vəzifəsində çalışır. Milli “Humay” mükafatı ilə təltif edilib. Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin heykəlinin hazırlanması ilə bağlı keçirilən açıq heykəltəraşlıq müsabiqəsinin qalibi olub.

LEYLA ŞIXLİNSKAYA

(1947)

Azərbaycanın xalq artisti, aktrisa, baletmeyster, xoreoqraf və pedaqoq, sənətşünaslıq elmləri doktoru Leyla Fərrux qızı Şıxlinskaya12 iyun 1947-ci ildəMoskvada doğulub. Balet məktəbini, daha sonra Rusiya Teatr Sənəti İnstitutunun teatrşünaslıq fakültəsini bitirib.Pedaqoq və xoreoqraf kimi SSRİ-nin gimnastika üzrə olimpiya yığmaları ilə işləyib, uzun illərMoskvadaBöyük Teatrınxoreoqrafiya məktəbində müəllimlik edib. Azərbaycan xoreoqrafiyası və balet sənətinin tarixi və inkişafı mövzusunda 100-dən çox elmi məqalənin müəllifi olan Leyla Şıxlinskaya “Arşın mal alan”, “Dədə Qorqud”, “Gün keçdi”, “Qəm pəncərəsi” və başqa filmlərdə yaddaqalan obrazlar yaradıb. 1999-cu ildəAzərbaycanda ilk özəl klinikalardan biri olan “Leyla Şıxlinskayanın Klinikası”nıyaradıb.

YEVDA ABRAMOV

(1948-2019)

Azərbaycanın ictimai-siyasi xadimi Yevda Sasunoviç Abramov 1948-ci ilin bu günü Quba rayonununQırmızı Qəsəbəsindəanadan olub.Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Tarix fakültəsini bitirib və Quba rayonunun İspik kəndində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub. 6 noyabr 2005-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının namizədi kimi Quba-Qusar seçki dairəsindən deputat seçilib. Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında fəal iştirakına görə “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilən Yevda Abramov 2019-cu il dekabrın 6-da Bakıda dünyasını dəyişib və Qırmızı Qəsəbədə dəfn olunub.

QURBAN İSMAYILOV

(1960)

Azərbaycanın xalq artisti, teatr və kino aktyoru Qurban İbrahim oğlu İsmayılov1960-cı ilin 12 iyununda Ağcabədi rayonunda doğulub. Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun Dram və kino aktyorluğu fakültəsini bitirib. “Nəsimi” folklor teatrında, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Tədris Teatrındaişləyib. 1989-cu ildən Azərbaycan Dövlət Gənclər Teatrının, 2009-cu ildən Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyorudur. Bir sıra film və tamaşalarda yaddaqalan obrazlar yaradıb. Bir neçə dəfə Prezident Mükafatına və "Humay" Milli Mükafatına layiq görülüb.

İLHAM ALLAHVERDİYEV

(1962-1990)

20 Yanvar şəhidi İlham Əjdər oğlu Allahverdiyev 12 iyun 1962-ci ildəAğdam rayonundaanadan olub. Əvvəlcə oradakı 1 saylı, sonradanBakıdakı54 saylı orta məktəbdə təhsil alıb. Bakı Texniki Texnikumunu bitirib. 1980-82-ci illərdə Latviyada hərbi xidmət keçib. Ağdamda zavodda, Bakıdakı Gəmi təmiri zavodunda tokar işləyib. İlham Allahverdiyev 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə sovet ordusunun əsgərləri tərəfindən güllələnib. Xəstəxanaya çatdırılsa da, əməliyyatdan sonra vəfat edib. Bunu öyrənən həyat yoldaşı Fərizə Allahverdiyeva sirkə içərək intihar edib. Hər ikisi yanvarın 22-də BakınınŞəhidlər Xiyabanındadəfn edilib.

ƏLİZAMAN İSLAMOV

(1997-2016)

Şəhid Əlizaman Fərrux oğlu İslamov1997-ci ilinbu günü Bakıda Zabrat qəsəbəsində anadan olub. Orta təhsilini bitirdikdən sonra hərbi xidmətə yollanıb. 2016-cı il aprelin 2-də Tərtər rayonunun Talış kəndi istiqamətində erməni təxribatının qarşısını alarkən şəhid olub və Lənkəranın Cil kəndində dəfn olunub. Ölümündən sonra III dərəcəli "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif edilib.

SEYİD CƏFƏR PİŞƏVƏRİ

(1892-1947)

İran və Azərbaycan-sovet siyasətçisi, publisisti, Azərbaycan Milli Hökumətinin sədri Seyid Cəfər Mir Cavad oğlu Pişəvəri 1892-ci il iyunun 12-də Cənubi Azərbaycanın Xalxal mahalının Zaviyə kəndində anadan olub. İlk təhsilini doğulduğu kənddə alıb, 12 yaşında ailəsi ilə birlikdə Bakının Bülbülə kəndinə köçüb. Gənclik illərində Ədalət Partiyasına daxil olub, Nəriman Nərimanovla sıx əməkdaşlıq edib. Bakıdakı "İttihad" mədrəsəsində dərs deyib. 1918-ci ildə İran Ədalət Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilib və partiyanın rəsmi orqanı olan "Hürriyyət" qəzetinin məsul redaktoru təyin olunub. Gənc İşçilər İttifaqının orqanı olan "Yoldaş" jurnalının məsul redaktoru vəzifəsində də çalışıb. 1920-ci ildə İrandakı Gilan Respublikası hökumətinin sədri Kiçik xan tərəfindən xarici işlər komissarı vəzifəsinə təyin olunub. Həmin ilin iyununda İran Kommunist Partiyasının Ənzəlidə keçirilən I qurultayında partiyanın Mərkəzi Komitəsinin 15 üzvündən biri seçilib, 1922-ci ildə Cənub bürosunun rəhbəri təyin edilərək, 1923-cü ilədək İsfahanda çalışıb. 1930-cu ilin dekabrında həbs edilib, 1940-cı ildə azadlığa buraxılaraq, Kaşana sürgün olunub, lakin az sonra burada yenidən tutulub və 1941-ci ilin sonlarında azadlığa buraxılıb. 1945-ci ildə onun rəhbərliyi ilə Azərbaycan Demokrat Firqəsi təşkil olunub. 1945-ci il dekabrın 12-də Cənubi Azərbaycanda “21 Azər” adı ilə tanınan milli azadlıq hərəkatının qələbəsi nəticəsində Milli Hökumətin rəhbəri olub. Hərəkat bir il sonra qan içində boğulduqdan sonra Sovet Azərbaycanına qayıdıb. Seyid Cəfər Pişəvəri 1947-ci il iyulun 11-də Yevlax yaxınlığında baş verən müəmmalı avtomobil qəzası nəticəsində həlak olub və Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

AĞABƏY SULTANOV

(1936-2007)

AMEA-nın müxbir üzvü, əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru, professor “Şöhrət” ordenli Ağabəy (Hacıağa) Haşım oğlu Sultanovun anım günüdür. O, 1936-cı il fevralın 22-də Bakı şəhərində anadan olub. 1954-cü ildə orta məktəbi bitirərək, Azərbaycan Tibb İnstitutuna daxil olub. Əmək fəaliyyətinə 1960-cı ildə 1 №-li Respublika Psixiatriya Xəstəxanasında həkim kimi başlayıb. 1968-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Tibb Universitetinin psixiatriya kafedrasında müxtəlif vəzifələrdə işləyib, 1990-cı ildən isə kafedranın müdiri olub. Psixiatriyanın müxtəlif problemlərinə həsr edilmiş 4 dərslik və monoqrafiyanın, 300-dək elmi məqalənin müəllifi olan Ağabəy Sultanov 2007-ci il iyunun 12-də vəfat edib.

MAİLƏ MURADXANLI

(1940-2010)

Azərbaycanın əməkdar jurnalisti, tərcüməçi, dramaturq, publisist Mailə Balabəy qızı Muradxanlı da bu gün xatırlanır. O, 1940-cı il oktyabrın 22-də Salyan şəhərində müəllim ailəsində anadan olub. 1946-cı ildə ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçüb. Maştağa qəsəbəsindəki 187 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra 1957-1962-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika bölməsində təhsil alıb. Əmək fəaliyyətinə təyinatla göndərildiyi Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində radionun uşaq verilişləri şöbəsinin kiçik redaktoru kimi başlayıb. Sonralar ədəbi dram verilişləri baş redaksiyasında, incəsənət, bədii ədəbiyyat şöbələrində müdir, ədəbi-dram verilişləri baş redaksiyasında baş redaktor vəzifəsində işləyib. 1994-cü ildən AzTV-də ədəbi dram verilişləri baş redaksiyasında baş redaktor olub. ömrünün son illərində ANS televiziyasında çalışıb. Ədəbi aləmə sovet və xarici ölkə yazıçılarından doğma dilə etdiyi tərcümələri və dövri mətbuatda çıxan oçerkləri ilə daxil olub. Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının "Qızıl qələm" mükafatı ilə təltif edilən Mailə Muradxanlı 12 iyun 2010-cu ildə vəfat edib. O, aktyor-rejissor Elxan Cəfərovun və jurnalist Lalə Cəfərovanın anasıdır.

ALLAHVERDİ BAĞIROV

(1946-1992)

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ futbol klubunun futbolçusu və keçmiş baş məşqçisi Allahverdi Teymur oğlu Bağırovun xatirə günüdür. O, 1946-cı il aprelin 22-də Ağdamda anadan olub. Orta təhsilini Ağdam şəhər 1 saylı məktəbdə alıb. Kiçik yaşlarından idmana, xüsusən də futbola, yüngül atletika və voleybola böyük həvəsi olub. gənclik illərində Ağdamın "Qarabağ" futbol klubunun şərəfini qoruyub. 1976-cı ildə klubun baş məşqçisi təyin olunub və həmin ildə keçirilmiş SSRİ birinciliyində Azərbaycanın dördüncü yer tutmasında böyük rolu olub. 1991-ci ilin oktyabr ayında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ağdamdakı hərbi hissələri onun və qardaşı Eldar Bağırovun komandirliyi altında yaradılıb. 1992-ci ilin yanvarında komandirlik etdiyi tabor Naxçıvanik kəndində işğalçıların bütün canlı qüvvə və texnikasını darmadağın edib, 150 döyüşçü ilə Əsgəran qalasına qədər irəliləyib, Pircamal kəndindəki bütün yüksəklikləri tutub, Kətük kəndi ilə üzbəüz mövqe qurub. Bu uğurlu əməliyyata görə "General Məhəmməd Əsədov" mükafatına layiq görülüb. Xocalı soyqırımından sonra 1003 əsiri ermənilərin əlindən xilas edib. 1992-ci il iyunun 12-də Aranzəmin kəndi uğrunda döyüşlərdə onun dəstəsi 100 nəfər erməni əsgərini məhv edib və 10 düşmən əsgərini əsir götürüb. Həmin gün Naxçıvanikdən geri qayıdarkən içində olduğu avtomobil minaya düşüb, nəticədə Allahverdi Bağırov həlak olub. Azərbaycan Prezidentinin 24 fevral 1993-cü il tarixli fərmanı ilə ölümündən sonra "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adı ilə təltif edilib.

İNQİLAB İSMAYILOV

(1962-1992)

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İnqilab Ələkbər oğlu İsmayılovun anım günüdür. O, 24 fevral 1962-ci ildə Xocalıda anadan olub. Orta məktəbi 1979-cu ildə bitirib. 1981-ci ildə ordu sıralarına çağırılıb və Daxili Qoşunlarda xidmətə başlayıb. Hərbi xidmətdə olduğu vaxtda Xarkov şəhərində gizirlik məktəbini bitirib. 1984-cü ildə doğma Xocalıya qayıdıb və sovxozda traktorçu işləyib. 1990-cı ildə Xocalı Rayon Polis Şöbəsində xidmətə başlayıb. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalıda yoldaşları ilə birlikdə vuruşa-vuruşa sağ qalmış insanların bir hissəsini düşmən mühasirəsindən çıxara bilib. İnqilab İsmayılov 12 iyun 1992-ci ildə Daşbaşı yüksəkliyinin müdafiəsi zamanı qəhrəmancasına həlak olub. Azərbaycan Prezidentinin 8 oktyabr 1992-ci il tarixli fərmanı ilə ölümündən sonra ona "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adı verilib.

CAVANŞİR BALAYEV

(1958-1992)

Şəhid Cavanşir Musa oğlu Balayevin xatirə günüdür. 1958-ci il fevralın 25-də Şamaxı şəhərində anadan olub. 1991-ci ildə hərbi xidmətə yollanıb və Naxçıvanik, Tap Qaraqoyunlu, Gülablı qəsəbələri və Xocalı şəhərinin müdafiəsi uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. Cavanşir Balayev 1992-ci il iyunun 12-də Ağdam rayonu istiqamətində baş tutan Qaraqaya əməliyyatında şəhid olub.