"Nizam ilə gedən qoşa durnalar": Quşların maraqlı marşrut xətti

Quşların köçü təbiətin ən heyrətamiz hadisələrindən biridir. Hər il milyardlarla quş planetin bir bölgəsindən digərinə köç edir.

Bəs onlar bu qədər uzaq məsafəni necə azmadan qət edirlər?

Lent.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, quşların düzgün köç istiqaməti alimlər tərəfindən müəyyənləşib.

Quşlar istiqaməti necə müəyyən edir?

Quşlar vizual (görmə) və qoxu siqnallarına əsaslanaraq istiqamətlərini müəyyənləşdirirlər. Artıq köç təcrübəsi olan quşlar çaylar, dağ silsilələri və digər təbii landşaft xüsusiyyətlərini yadda saxlayaraq onları yol nişanı kimi istifadə edirlər. Lakin dəniz və ya okean üzərində uçan quşlar bu vizual ipucularından məhrum olduqları üçün əsasən qoxu duyğusuna əsaslanaraq istiqamət seçirlər.

Quşların günəş və ulduz kompası

Quşlar gündüz vaxtı “günəş kompası”ndan istifadə edirlər. Bu daxili mexanizm günəşin göydəki mövqeyi ilə quşun bioloji saatı arasında əlaqə quraraq doğru istiqaməti müəyyən etməyə kömək edir.

Araşdırmalar göstərib ki, süni işıqlandırma quşların sirkadiyal ritmini pozur və onların istiqaməti düzgün seçməsinə mane olur. Gecə uçan quşlar isə “ulduz kompası” vasitəsilə istiqamət seçirlər. Onlar ulduzların səma qütbü ətrafında yerləşməsinə əsaslanaraq öz yollarını tapırlar. Qütb ulduzu bu baxımdan əsas oriyentirdir.

Quşlar maqnit sahəsini hiss edə bilir

Əgər hava buludlu olarsa və günəşi ya da ulduzları görmək mümkün deyilsə, quşlar Yer kürəsinin maqnit sahəsindən istifadə edirlər. Bu magnetoresepsiya adlanan hiss insanlarda yoxdur. Alimlər hələ də bu mexanizmin tam necə işlədiyini anlamasalar da, bəzi ehtimallar mövcuddur:

Quşların göz tor qişasında yerləşir və mavi işığın təsiri altında maqnit sahəsinə reaksiya verir. Maqnit sahəsinin gücünü hiss edərək sinir sisteminə ötürür.

Bu iki sistem birgə işləyərək quşların görünməyən şəraitdə belə düzgün istiqaməti seçməsinə imkan yaradır.

Polyarizə olunmuş işıq da istiqamət seçimində rol oynayır

Quşların gözləri polyarizə olunmuş günəş işığını da seçə bilir. Bu xüsusiyyət sayəsində, hətta buludlu havada da günəşin yerini təxmin edə bilirlər. Bu, onlara əlavə vizual dəstək verir.

quşların köçü köç edən durnalar