Yadplanetlilər və yeni pandemiya – 2025-ci il üçün 10 PROQNOZ

“The Economist”in təsvir etdiyi qeyri-mümkün gələcək dünyası sizi gözlənilməz hadisələr və kəşflərlə təəccübləndirə bilər.

Lent.az bu Amerika nəşrindəki məqalədən ən inanılmaz, lakin potensial olaraq mümkün olan on ssenarini təqdim edir:

1. Günəş fırtınası dünyanı iflic edir. Günəş plazmasının güclü emissiyaları elektrik şəbəkələrini, peykləri və naviqasiya sistemlərini sıradan çıxarmaq təhlükəsi yaradır. Bu, su və qida təchizatında fasilələrə səbəb ola bilər.

2. Ayda 4G. Intuitive Machines şirkəti Nokia ilə əməkdaşlıq edərək Ayın cənub qütbündə dördüncü nəsil rabitə vasitələrini təqdim etməyi planlaşdırır. Bu layihə robotlar və astronavtlar arasında ünsiyyəti asanlaşdıraraq, onlara evə zəng etməyə imkan verəcək.

3. Növbəti pandemiya. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı xəbərdarlıq edir ki, yeni bir virus, ehtimal ki, H5N1 qlobal epidemiyaya səbəb ola bilər. Hətta Antarktidada da yayılmasını nəzərə alsaq, təhlükə realdan daha çox görünür.

4. Dopinqlə idman. Enhanced Games, iştirakçıların stimullaşdırıcı maddələrdən istifadə etməsinə icazə verilən yarışlar keçirmək istəyir. Təhlükəsizlik vədlərinə baxmayaraq, təşəbbüs idman təşkilatlarının tənqidi ilə üzləşir.

5. Kosmosda nüvə silahları. İddialara görə, Rusiya peykləri məhv edə biləcək silahlar hazırlayır. Bu, 1967-ci il Kosmosdan dinc məqsədlərlə istifadə haqqında müqaviləni pozur və qlobal narahatlığa səbəb olur.

6. Heyvanlar üçün bank hesabları. Tehanu şirkəti inqilabi bir ideya təklif edir: “təbiət üçün maliyyə”. Heyvanlar biomüxtəlifliyin qorunması üçün istifadə olunacaq vəsait alacaqlar.

7. Cərəyanlar səbəbindən iqlim dəyişikliyi. Atlantik Meridional Sirkulyasiyanın pozulması böyük iqlim dəyişikliklərinə səbəb ola bilər: Avropada soyuma, Afrikada quraqlıq və Amerikada dəniz səviyyəsinin qalxması.

8. Qədim sirlərin üzə çıxması. Alimlər Herkulanumadan kömürləşmiş tumarları deşifrə etmək üçün süni intellektdən istifadə edirlər. Bəlkə də bəşəriyyət tezliklə Sezarın, Safonun və ya digər qədim müəlliflərin itirilmiş əsərlərindən həzz ala biləcək.

9. Vulkan püskürməsi. Vulkanoloqlar güclü püskürmə təhlükəsi barədə xəbərdarlıq edirlər. Kritik nöqtələr İslandiya, İndoneziya və İtaliyadır. Belə bir hadisə iqlimə, kənd təsərrüfatına və nəqliyyata kəskin təsir göstərə bilər.

10. Yerdən kənar həyatın sübutu. Yeni texnologiyalar yadplanetli sivilizasiyaların izlərini tapmaq şansını artırır. Digər planetlərdəki həyat siqnalları və ya qalıqları Kainat haqqında anlayışımızı dəyişə bilər.

Bundan əlavə, “The Economist” 2025-ci ildə dəyişəcək üç qüvvənin adını çəkib:

1. Donald Tramp və onun siyasəti

Donald Trampın siyasi arenaya qayıtması qlobal dəyişikliyə səbəb ola bilər. Onun proteksionizm və əməliyyat diplomatiyasına diqqəti beynəlxalq alyansların və ABŞ öhdəliklərinin davamlılığını şübhə altına ala bilər. Xüsusilə onun Ukrayna, Çin və Yaxın Şərqlə bağlı hərəkətləri geosiyasi gərginliyi artıracağını vəd edir. Ekspertlər proqnozlaşdırırlar ki, bu, Amerikanın qlobal lider kimi roluna inamı zəiflədə bilər.

2.Texnologiya və onun təsiri

Süni intellektin və biotexnologiyanın sürətli inkişafı qlobal iqtisadiyyatın əsas hərəkətverici qüvvəsinə çevrilə bilər. Bununla belə, texnoloji tərəqqi də risklər daşıyır.

Əmək bazarında yeniliklərin tətbiqi işsizliyə və sosial bərabərsizliyə səbəb olan kütləvi avtomatlaşdırmaya gətirib çıxara bilər. Kibertəhlükəsizlik, etik məsələlər və məxfiliyə təsir cəmiyyət üçün əsas problemlər olacaq.

3. Radikal qeyri-müəyyənlik

Dünya qeyri-sabitlik dövrünə qədəm qoyur. Qlobal münaqişələr, iqlim fəlakətləri və iqtisadi təlatümlər “radikal qeyri-müəyyənlik” vəziyyəti yaradır. Ekspertlər hesab edirlər ki, bəşəriyyət gözlənilməz böhranlara hazır olmalı və beynəlxalq problemlərin həllinə yanaşmalara yenidən baxmalıdır. Bu çağırışlara uyğunlaşmaq qlobal siyasətin bütün əsas oyunçuları üçün prioritet olacaq.