İnsan beyninin xəritəsi yaradıldı - Atlasda 3300 hüceyrə növü var

Alimlər beyin tədqiqatlarında inqilabi bir nailiyyətə imza atıblar.

Lent.az “Live Science”a istinadən xəbər verir ki, insan beyninin xəritəsi yaradılıb. Təqdim olunan atlasda bir çoxu əvvəllər elm adamlarına məlum olmayan 3300 müxtəlif növ beyin hüceyrələrinin olduğu aşkar edilib.

İnsan beyni, elektrik və kimyəvi siqnallar vasitəsilə məlumat ötürməkdən məsul olan təxminən 86 milyard neyrondan ibarət olduqca mürəkkəb bir sistemdir. Neyronlara əlavə olaraq, beyin də struktur dəstəyi, qida təchizatı və neyronların qorunmasını təmin edən təxminən eyni sayda qeyri-neyronal hüceyrələrdən ibarətdir. Qlia kimi tanınan bu hüceyrələr neyronlar arasında qarşılıqlı əlaqənin tənzimlənməsində də mühüm rol oynayır.

Bu tədqiqatı həqiqətən innovativ edən şey onun əvvəllər əsasən heyvan tədqiqatlarında istifadə edilmiş qabaqcıl üsullardan istifadə etməsidir. Alimlər transkriptomik və epigenomik yanaşmaları uğurla tətbiq ediblər. Transkriptomika ayrı-ayrı hüceyrələrdəki bütün RNT-ni, protein sintezi üçün təlimatları ehtiva edən genetik materialı və hüceyrələrdə digər vacib funksiyaları sistematik şəkildə təhlil etmək üçün bir üsuldur. Tədqiqatçılar həmçinin epigenomikanı tətbiq edərək, gen aktivasiyasını tənzimləyən DNT-də kimyəvi işarələri araşdırıblar. BICCN layihəsindəki tədqiqatların hər birində yüz minlərlə və hətta milyonlarla beyin hüceyrəsi haqqında məlumatlar var.

Alimlər bu üsulları birləşdirərək insan beyninin həm inkişaf, həm də yetkinlik dövrünü əhatə edən hüceyrə səviyyəsində ətraflı xəritələrini tərtib ediblər. Oxşar tədqiqatlar meymunların, makakaların, şimpanzelərin və qorillaların beyinləri üzərində aparılaraq, insanların və digər primatların beyinləri arasında oxşarlıq və fərqləri aşkara çıxarıb.