Keniya və Somali sərhədində dünyanın ən nadir girola yox olmaq üzrədir. Bir vaxtlar yerli icmalar tərəfindən “mal-qaraya bərəkət gətirən heyvan” kimi qəbul edilən bu növ bu gün tam məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Lent.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, 1970-ci illərdə təxminən 15 min fərd olan girola populyasiyası hazırda 500-dən də az qalıb.
“Dördgöz antilopa” effekti
Girolanı çox vaxt “dördgöz antilop” adlandırırlar. Uzaqdan baxanda onun dörd gözü varmış kimi görünür. Lakin yaxından nəzər saldıqda məlum olur ki, bu “ikinci gözlər” əslində gözaltı qara ləkələr, yəni preorbital vəzilərdir.
Bu vəzilər bir çox davar növündə (qoyun, keçi və maral kimi) olur və territoriyanın işarələnməsi üçün istifadə olunur. Heyvan bu vəzilərlə xüsusi qoxu buraxaraq ərazidə öz varlığını bildirir. Təəssüf ki, bu “uğur gətirən” canlılar artıq demək olar ki, tamamilə yox olmaqdadır.
Nə üçün girolaların sayı azaldı?
Hirola Conservation Program (HCP) məlumatına görə, populyasiyanın kəskin azalması 1980-ci illərdə başlayan iri buynuzlu heyvanların taun epidemiyası ilə əlaqədardır. Bu virus həm ev heyvanlarını, həm də vəhşi cüttoynaq ailəsinə mənsub növləri yoluxdururdu.
Xəstəlik yüksək qızdırma, ağız yaraları, ishal və cəmi 10–15 gün ərzində ölümə səbəb olurdu. Bu, tarixdə ən dağıdıcı heyvan epidemiyalarından biri sayılır və girolalara da ağır zərbə vurmuşdu. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, epidemiya populyasiyanın 85–90 faizini məhv edib.
Taun virusu bu gün dünyada tam ləğv edilsə də (bu, çiçək xəstəliyindən sonra tarixdə ikinci belə hadisədir), girolaların sayı heç vaxt bərpa olunmayıb.
Növbəti təhlükə: yaşayış mühitinin itirilməsi
Bu növün bərpasına əsas maneə otlaqların və açıq savannaların məhv olmasıdır. Son 30 ildə girolaların təbii yaşayış mühiti tədricən ağaclarla örtülüb, nəticədə onların sərbəst hərəkət və qida tapma imkanları 5 faizə qədər azalıb.
Hazırda təbiəti qoruma təşkilatları yerli icmalar və hökumətlərlə birlikdə 404 min hektardan çox yeni ərazini bərpa edib qorumağa çalışırlar. Hələ ki əvvəlki saylarına qayıtmaq uzaq perspektivdir, lakin bu səylər dünyanın ən nadir antilopasının qorunub saxlanacağına ümid yaradır.
Qeyd edək ki, girola yalnız təbii şəraitdə yaşayır. Bu növün nə zooloji bağlarda, nə də süni şəraitdə heç bir populyasiyası yoxdur.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi TikTok-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi X-da izləyin
