Dünya yeni pandemiya astanasında – XƏBƏRDARLIQ

Epidemioloqlar ölüm hallarının artmasından qorxurlar.

H5N1 “quş qripi”nin xüsusilə təhlükəli ştammı bütün planetə yayılır və ekspertlər bunun yeni qlobal epidemiyaya səbəb ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər. Virus Avstraliyadan başqa bütün qitələrdə heyvanlara təsir edib və indi yoluxma halları məməlilər və hətta insanlar arasında getdikcə daha çox qeydə alınır.

Lent.az bildiir ki, bu barədə BBC infeksion xəstəliklər üzrə ekspertlərə istinadən məlumat yayıb.

Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının məlumatına görə, təkcə 2025-ci ilin aprel ayında Amerika, Avropa və Asiyada ev və vəhşi heyvanlar arasında 100-dən çox “quş qripi” epidemiyası qeydə alınıb. H5N1 Antarktidada pinqvinlərdə və Yaxın Şərqdə dəvələrdə aşkar edilib və ABŞ-da xəstəlik həm quşçuluq təsərrüfatlarında, həm də vəhşi təbiətdə 50 ştatın hamısında qeydə alınıb. Artıq südlük mal-qaralar arasında 1000-dən çox, insanlar arasında isə ən azı 70 yoluxma halı qeydə alınıb. Onlardan biri ölümcül olub.

Virus niyə bu qədər təhlükəlidir?

H5N1 yüksək yoluxucu bir virusdur və əvvəllər insanlara nadir hallarda təsir göstərirdi. Amma indi növ baryerini getdikcə daha çox keçir, bu da mutasiya və insan orqanizminə uyğunlaşma riskini kəskin şəkildə artırır.

Toronto Universitetinin professoru Kamran Xan hesab edir ki, “virus məməlilər arasında yayılmağa davam edərsə, bu, yeni bir pandemiya üçün tətikçi ola bilər”.

Cons Hopkins Universitetinin epidemioloqu Keyltlin Rivers deyir ki, epidemiyanın qarşısını almaq vaxtı artıq keçmiş ola bilər:

"Əgər virusa davamlı təkamül etmək, tədricən digər məməliləri yoluxdurmağa uyğunlaşmaq üçün kifayət qədər imkan versək, ABŞ-da heyvanlar arasında mövcud infeksiya epidemiyası yeni pandemiyanın tətikçisi ola bilər. Biz tarixdən çox yaxşı bilirik ki, H5N1 virusu insanlar üçün çox təhlükəlidir".

Peyvəndlər var, amma kifayət qədər deyil

Bu gün həm quşlar, həm də insanlar üçün peyvəndlər mövcuddur, lakin onların təchizatı və effektivliyi məhduddur. Avropa İttifaqı ölkələrində kənd təsərrüfatı heyvanlarının regional peyvəndlənməsi ilə bağlı tövsiyələr müzakirə olunur. Fransada ördəklərin kütləvi immunizasiyası artıq öz təsirini göstərib, yoluxma faizini azaldır. Bununla belə, hətta peyvənd olunmuş şəxslər belə vəhşi populyasiyaya virus ötürə bilər.

ABŞ quş əti istifadəsi üçün yeni H5N1 peyvəndini təsdiqləyib və insan peyvəndlərinin məhdud ehtiyatları var, əsasən yoluxmuş heyvanlarla təmasda olan işçilər üçün. Böyük bir epidemiya halında bunlar sürətli inkişaf və kütləvi istehsal üçün əsas təşkil edəcəkdir.

Sonra nə olacaq?

Bu baş verdikdə, təsərrüfatlarda və riskli ərazilərdə monitorinq gücləndirilir, lakin yoluxucu xəstəliklər mütəxəssisləri “quş qripi”nin artıq quş dünyası ilə məhdudlaşmadığı barədə xəbərdarlıq edirlər. İndi sistemli tədbirlər görülməsə, çox gec ola bilər.