XX əsrin ən bəxtsiz adamı – 283 milyard dolları 2300 dollara dəyişdi - MARAQLI

“Apple”ı kimin qurduğunu soruşsanız, insanların 99%-i Steve Cobs və Stiv Voznyak cavabını verəcək. Çünki az adam bilir (ki, üçüncü də var idi. Bu unudulmuş qəhrəmanın adı Ronald Ueyndir.

İlk “Apple” loqotipini yaradan və üçtərəfli tərəfdaşlıq müqaviləsi tərtib edən o idi. Bundan əlavə, Ueyn təşkilatı korporasiyaya çevirmək üçün ilkin vençur kapitalının artırılmasına kömək etdi. Bütün səylərinə baxmayaraq, gələcək texnologiya nəhənginin yalnız 10% səhmlərini aldı. Amma hətta bu, “Apple”-ın hazırkı bazar dəyərini (2,83 trilyon dollar) nəzərə alsaq, nəhəng okean sahili villası və şəxsi təyyarəsi olan multi-milyarder olmaq üçün kifayət edərdi. Bununla belə, o, kiçik Nevada şəhərində yaşayır və kifayət qədər təvazökar həyat sürür. Məsələ burasındadır ki, 35 il əvvəl Ueyn tarixin ən fəlakətli biznes qərarını verdi - o, payını 800 dollara satdı.

Lent.az XX əsrin ən bəxtsiz adamı sayılan Ronald Ueyn haqqında yazını təqdim edir.

1976-cı ilin əvvəlində gələcəyin simvolu Stiv Cobs “Atari” şirkətində kiçik texnik, Stiv Voznyak isə “Hewlett-Packard”da mühəndis işləyirdi. Onlar məktəbdən bəri dost idilər, buna görə də Voznyak 70-ci illərin ortalarında ilk fərdi kompüteri hazırlayanda alma plantasiyalarından təzəcə qayıdan Cobs ona “Apple” adını verməyi təklif etdi. Onun sözlərinə görə, bu ad texnologiya haqqında heç nə bilməyənlər üçün ideal idi - "əyləncəli, səmimi və qorxuducu olmayan". Cobs, həmçinin “Homemade Computer Club”-ın iclasında “Apple 1”-in təqdimatından sonra dostunun ixtirasını müstəqil kommersiya məhsulu - ilk tam yığılmış fərdi kompüter kimi həyata keçirməyi təklif etdi (bundan əvvəl kompüterlər əsasən montaj üçün model kimi satılırdı). Bunun üçün şirkət qurmaq və pul almaq lazım idi.

Xoşbəxtlikdən, Cobs Atari həmkarlarından birinin biznes qurmaqda müəyyən təcrübəyə malik olduğunu öyrəndi. Söhbət oyun avtomatları istehsal edən bir neçə şirkətə sahib olan Atari-nin baş mühəndisindən - Ronald Ueyndən gedir. O, Voznyak, Cobs və böyük biznes arasında itkin halqa oldu.

1976-cı il aprelin 1-də tarixi hadisə baş verdi - Stiv Cobs, Stiv Voznyak və Ronald Ueyn “Apple Computer”s şirkətini qurdular. Sonuncuya çox məsuliyyətli vəzifələr həvalə edilmişdi: üçtərəfli tərəfdaşlıq müqaviləsinin hazırlanması, “Apple 1” üçün istifadəçi təlimatının tərtib edilməsi və yaşına (Ueyn həmkarlarından 20 yaş böyükdür) və peşəkarlığa görə gənc startapın fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi.

Dörd ay sonra Apple-ın ilk tam yığılmış kompüteri 666,66 dollara (bu gün təxminən 2800 dollar) satıldı. “Maşın”a tələbat var idi, bunun sayəsində tezliklə bazarda daha uğurlu məhsulu – “Apple II”-ni tanıtmaq mümkün oldu.

Nəticədə 1976-cı ildə şirkətin gəliri 175 min dollar, 1977-ci ildə isə 2,7 milyon dollar olub. Üç ildən sonra “Apple” səhmlərin ilkin kütləvi təklifini həyata keçirib və nəticədə onun 300-dən çox əməkdaşı milyonçu olub. 1982-ci ilə qədər, işə salındıqdan beş il sonra, korporasiyanın dövriyyəsi artıq bir milyard dollardan çox idi və Stiv Cobsla dostları çox, çox zəngin oldular.

Amma Ueyn yox. Təəssüf ki, o, yalnız “Apple”ın yüksəlişini kənardan izləyə bildi – şirkət fəaliyyətə başlayandan cəmi iki həftə sonra o, öz payını gülünc 800 dollara satdı. Və bir az sonra o da şirkətə olan bütün iddialarını 1500 dollarlıq çeklə dəyişdi. Həmin toplam 2300 dollar, müasir dövrdə 9400 dollara bərabərdir. Bəs, Ueyni ən böyük və ən uğurlu İT şirkətlərindən birini tərk etməyə nə vadar etdi?

Qanuna və tərəfdaşlıq müqaviləsinə əsasən, Cobs, Ueyn və Voznyak şirkətin fəaliyyəti ilə bağlı tərəfdaşlardan hər hansı birinin çəkdiyi bütün borclara görə şəxsən məsuliyyət daşıyırdılar. Eyni zamanda, Cobs və Voznyakın gəncliyindən, zəkasından və həvəsindən başqa heç nə yox idi. Ronald isə “Apple”in uğursuz olacağı təqdirdə, asanlıqla borca görə satışa gedə biləcək bəzi əmlaka sahib idi.

Ueyn, belə bir riskə gedə bilməyəcəyini etiraf etdi, çünki işdə artıq pis təcrübələri var idi - "Mən qocalırdım və bu ikisinin vecinə deyildi", o sonralar xatırlayırdı.

Bu gün Apple 2,83 trilyon dollarlıq bazar dəyəri ilə dünyanın ən böyük şirkətlərindən biridir. Əgər Ueyn payını satmasaydı, onun sərvəti indi 283 milyard dollardan çox olardı. Əgər o, səhmlərin ən azı 1%-ni saxlasaydı, onun aktivləri 4,06 milyard dollar olardı.

Amma Ronald Ueyn milyarder, hətta milyonçu da deyil. Apple-dan ayrıldıqdan sonra o, müxtəlif işlər gördü: sikkələr topladı və öz möhür mağazasını idarə etdi. Bundan əlavə, Ronald onlarla patentə sahibdir, lakin hətta bunlar onu zənginləşdirmədi.

İndi Ueyn Amerikanın əyalət şəhərlərindən birində yaşayır, onun 80 illik ömrü boyu əldə etdiyi sərvət təxminən 200.000 dollar dəyərində qiymətləndirilir. Bir vaxtlar doğulmasına kömək etdiyi texnologiya nəhəngindən onun 2011-ci ildə Ueynə hədiyyə etdiyi iPad 2 var.